چگونگي تلفّظ «كعبتين» در زبان و ادب فارسي

The Pronunciation of “Ka‘batayn” (or Ka‘batin) in Persian Language and Literature

در اين مقاله تلفظ و معناي صحيح واژه «كعبتين» بررسي شده است. در بخش نخست، تلفظ و معناي اين كلمه در لغت‌نامه‌ها نقد شده، گفته شده است كه فرهنگ‌ها معمولاً براي اين كلمه تنها يك تلفظ و يك معنا قايل شده‌اند و آن را دو تاس نرد معني و به صورت «ka‘batayn» ذكر كرده‌اند كه برداشتي صحيح نبوده است و در اينجا شكل دقيق‌تر آن بيان شده است. در بخش دوم مقاله به بررسي واژه كعب، كعبين و كعبتين، در متون عربي پرداخته شده، چنين نتيجه‌گيري شده است كه، واژه كعبتين به اين شكل و معنا كه در زبان فارسي رايج است در زبان عربي كاربرد نداشته است و در واقع كعبتين كلمه‌اي است برساخته شعراي فارسي زبان. در ادامه بر اساس شواهد شعري آمده است كه تا قرن ششم اين واژه به صورت «ka‘batin» و از آن به بعد تغيير كرده، غالباً «ka‘batayn» تلفظ شده است. دقت در تلفظ صحيح اين كلمه از لحاظ عروضي اهميت دارد و كمك مي‌كند تا اشعار كلاسيك و موزون به شكلي صحيح و همان گونه كه مد نظر شاعر بوده است قرايت شود و نهايتاً در لغت‌نامه‌ها و نيز در برخي مقالات، لغزش‌هايي در باب معناي واژه كعبتين صورت گرفته است كه آن نيز به اختصار بررسي شده است.

The term «كعبتين» (ka‘batayn or Ka‘batin) has been investigated in this study. In the first section, its pronunciation and semantic features in dictionaries have been subjected to critical scrutiny. Lexicographers commonly put forward only one meaning and pronunciation for this term. In the second section of this paper ,the terms Ka‘b, Ka‘bayn, and Ka‘batayn were studies across a wide range of Arabic text. It was found that the way the term Ka‘batayn (or Ka‘batin) is commonly used in Persian is different from its original Arabic usage. In fact, it is a term coined by Persian poets. In the remaining, based on poetic evidence, it was found that up to the sixth century the word used to be pronounced as Ka‘batin and has undergone changes since that time. The exact pronunciation of this term matters form an Arooz point of view and has often been pronounced as Ka‘batayn This way, it contributes to correct reading and recitation of the word in literary texts. Finally, there have been errors and mispronunciations as well as semantic flaws in the usage of the word which are investigated briefly in the rest of the paper.