تعيين نياز آبي، ضريب گياهي و كارايي مصرف آب در گياه مرتعي قلم (Boiss. Fortuynia bungei) در شرايط اقليمي خشك

Assessing the water requirement, crop coefficient and water use efficiency of Fortuynia bungei Boiss. under arid environment

آب در مناطق خشك و نيمه‌‌‌خشك از اساسي‌‌‌ترين عوامل اكولوژيكي است كه توسعه و ميزان رشد گياهان را تعيين مي‌‌‌كند. ازاين‌رو استفاده موثر از منابع آب در جهت رشد مطلوب گياهان بايد همواره مورد توجه قرارگيرد. به‌‌‌منظور تعيين نياز آبي و بررسي تاثير تنش كم‌‌‌آبي بر گياه مرتعي قلم (Boiss. Fortuynia bungei) آزمايشي گلداني در سال1390 در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با سه تكرار در ايستگاه مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان يزد اجرا شد. در اين آزمايش، تيمارهاي خشكي شامل 100 درصد، 50 درصد و 25 درصد ظرفيت زراعي در نظر گرفته شدند. نتايج بدست‌‌‌آمده از اين آزمايش نشان داد كه افزايش تنش رطوبتي بر ميزان تبخير و تعرق واقعي گياه و كارايي مصرف آب در سطح يك‌‌‌درصد معني‌‌‌دار بود. تبخير و تعرق واقعي مربوط به تيمارهاي رطوبتي 100، 50 و 25 درصد ظرفيت زراعي به‌‌‌ترتيب با ميانگين 8/4، 7/3 و 3/2 ميلي‌‌‌متر در روز اندازه‌‌‌گيري شد. ميانگين ضريب گياهي نيز به‌‌‌ترتيب در تيمار 100، 50 و 25 درصد ظرفيت زراعي 666/0، 519/0 و 325/ محاسبه شد. البته كمترين كارايي مصرف آب متعلق به تيمار 25 درصد ظرفيت زراعي با 3/0گرم بر ليتر و بيشترين آن مربوط به تيمار 50 درصد ظرفيت زراعي با 529/0 گرم بر ليتر بود. واژه‌‌‌هاي كليدي: كارايي مصرف آب، قلم (Boiss. Fortuynia bungei)، نياز آبي، ضريب گياهي

Water in arid and semi-arid regions is the most important ecological factor, determining the growth and development of plant species. Therefore, for optimal growth of plants, effective use of water resources should always be considered. In order to investigate the crop water requirement and water stress effects on Fortuynia bungei Boiss, a Completely Randomized Design (CRD) with three treatments and three replications was implemented in the Natural Resources and Agricultural Research Station of Yazd Province in 2011. The treatments included 100, 50 and 25% of soil moisture field capacity (FC). Results showed that water deficit significantly (p < 0.01) affected evapotranspiration and Water Use Efficiency (WUE) of Fortuynia bungei. The evapotranspiration rates in 100, 50 and 25% of field capacity were 4.8, 3.7 and 2.3 mm, respectively. The crop coefficients in 100, 50 and 25% of field capacity were 0.666, 0.519 and 0.325, respectively. The lowest water use efficiency was in the treatment of 25% FC with 0.3 gr. dry weight per 1 liter of water. The highest water use efficiency was in the treatment of 50% FC with 0.53 gr. dry weight per 1 liter of water. Key words: Water use efficiency, crop water requirement, crop coefficient, Fortuynia bungei Boiss.