«نور طامس» در حكمت اشراق سهروردي و «مقام طمس» در حكمت متعاليه ملاصدرا

“Tames light” in Eshragh wisdom and “Tames Station” in mysticism and transcendent wisdom

در حكمت اشراق، هم نظام مراتب عالم و هم مراحل سير و صعود نفس به عالم برين براساس انوار تبيين مي‌شود. سهروردي معتقد است كه در سير و سلوك معنوي به ترتيب انوار «خاطف» يا «بارق» بر مبتديان، انوار «ثابت» بر متوسطان و نور«طامس» بر واصلان كامل ظاهر مي‌شود. بدين سان در حكمت اشراق فنا محض با تابش نور طامس محقق مي‌گردد و مقام طمس پس از دو مقام «برق» و «حرق» پايان مراتب صعود نفس است. ملاصدرا تحت تاثير حكمت اشراق از نور طامس ياد نموده، مقام طمس را با «قيامت عظمي»، «مقام او ادني» و مرتبه «ملايكه مٌهيّمين» يكي دانسته و آن را پايان مراتب سلوك مي‌داند. اما در عرفان اسلامي ديدگاه متفاوتي درباره مقام طمس داريم كه از ابن فارض مصري آغاز مي‌گردد. ابن فارض مراتب فنا را در سه مرحله «محو»، «طمس» و «محق» نظم مي‌دهد. بسياري از شارحان آثار ابن عربي و ملاصدرا مثل كاشاني و حاج ملاهادي سبزواري بر همين اساس محو را فنا افعال عبد در فعل حق، طمس را فناي صفات او در صفات حق و محق را فناي در ذات حق دانسته‌اند.

In Eshragh wisdom both the hierarchy of the world and the stages of the transcendence of the soul to the supreme world are determined according to the lights. Suhrawardi believes that during the spiritual trip, the “khatef” or “baregh” light on the beginners, the “Sabet” light on the average people and “Tames” light on the achievers humans will appear. Therefore in Eshragh wisdom, absolute annihilation will be realized by Tames light and Tames station, end point in the soul transcendence stages, is after the two “Bargh” and “Hargh” stations. But in Islamic mysticism, Ebne Fareze mesri arranged the hierarchy of annihilation in the three stages of “Mahv”, “Tams” and “Mahgh”. Most of the Ibn Arabi and Molla Sadra commentators like Kashani and Haj Molla Hadi Sabzevari, according to this principal, consider annihilation as the annihilation of human’s deed into God’s action, take “Tams” as annihilation into God’s attributes and take “mahgh” as annihilation into God’s Essence, although Molla Sadra, impressed by Eshragh, has mentioned Tames light and has equated it with Great Resurgence and the “Mohayyam” angels and considers them as the end of the soul hierarchy.