سازگاري گونه‌ها و جمعيتهاي مختلف اكاليپتوس در شرايط آبياري با پساب تصفيه‌خانه فاضلاب يزد

Compatibility of Different Eucalyptus Species and Provenances Under Sewage Irrigation Using Yazd City Wastewater Treatment Plant Effluent

گونه‌هاي متنوع گياه اكاليپتوس استفاده‌هاي متعددي دارد. بنابراين لازم است ميزان سازگاري آنها در شرايط مختلف اكولوژيكي مورد ارزيابي قرار گيرد. به‌اين دليل سازگاري گونه و جمعيتهاي مختلف اكاليپتوس با استفاده از پساب شهري و صنعتي در شرايط تصفيه‌خانه فاضلاب يزد، مورد بررسي قرار گرفت. طرح در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي و در چهار تكرار با كاشت هشت گونه و جمعيت، به تعداد 36 اصله در هر تكرار، به فاصله 3×3 متر اجرا گرديد. گونه‌هاي مورد استفاده عبارت بودند از : اكاليپتوس سالينگا، اكاليپتوس روبيدا (166-sh)، اكاليپتوس سارجنتي، اكاليپتوس ويميناليس، اكاليپتوس ماكارتوري (169-sh)، اكاليپتوس ساليگنا (171-sh)، اكاليپتوس بوتريوديس (20762)، اكاليپتوس ميكروتكا و اكاليتپوس كامالدولنسيس. نتايج بررسي‌هاي به‌عمل آمده در پايان سال اول و دوم پس از كاشت نشان داد كه بين گونه و جمعيتهاي مختلف، اختلاف معني‌داري (P < 0.01 ) از نظر درصد استقرار، ميزان رشد ارتفاعي و قطري، حجم تاج پوشش و قطر تنه وجود داشت. بيشترين درصد استقرار در پايان سال اول مربوط به گونه‌هاي اكاليپتوس كامالدولنسيس (41-zh) ، اكاليپتوس سارجنتي و اكاليپتوس ميكروتكا به‌ترتيب با 6/98، 8/95 و 4/94 درصد و در پايان سال دوم نيز مربوط به همين گونه‌ها به‌ترتيب 6/98، 1/95 و 4/92 درصد بود. از نظر ميزان رشد نيز اكاليپتوس كامالدولنسيس در پايان سال اول و دوم نسبت به ساير گونه و جمعيتها برتر بود، هر چند در برخي از صفات با ساير گونه‌ها اختلاف معني‌داري را نشان نداد. در مجموع به نظر مي‌رسد استفاده از اين گونه براي جنگل‌كاري و توليد چوب در شرايط محيطي مشابه محل اجراي طرح مناسب باشد. گونه‌هايي چون اكاليپتوس روبيدا (166-sh)، اكاليپتوس ساليگنا و ويميناليس (15211) نيز به‌دليل رشد سريع مي‌توانند به‌عنوان گونه‌هاي برتر در جنگل‌كاري و آبياري آنها با پساب معرفي شوند، هرچند ممكن است تلفات اوليه آنها زياد باشد. گونه اكاليپتوس سارجنتي به‌دليل مقاومت در برابر شوري آب و خاك و تا حدودي در مقابل سرما و همچنين به‌دليل رشد سريع آن به‌ويژه رشد قطري، مي‌تواند در زمره گياهان مناسب براي بيابان زدايي از طريق آبياري با فاضلاب و يا پساب مطرح گردد.

Different eucalypt species have various utilizations, therefore eucalypt species trials is essential for different ecological conditions. For this reason an eucalypt species and provenances trial was conducted at Yazd City Wastewater Treatment Plant, using industrial and domestic sewage under the randomizes complete blocks statistical design with four replicates and eight treatments at 3 x 3 m. spacing and 36 seedlings in each plot. The treatments consisted of: E. rubida (166-sh), E. saligna ig. botryoides (20762), E. saligna (171-sh), E. macarthurii (169-sh), E. viminalis (15211), E. sargentii, E. camaldulensis (41-zh), and E. microtheca. The results showed that after the first year of planting there were significant differences between the treatments (P < 0.01) in respect to survival, height, diameter and crown parameters. The greatest survival after the first and second years of planting belonged to E. camaldulensis (41-zh), E. sargentii and E. microtheca (98.6%, 95.1%, after the first and the second years of planting, although there was not significant difference between some of the eucalypt characteristics. Overall, the species E. camaldulensis (41-zh) can be recommended for forest plantation and wood production at sites similar to the trial condition, ecologically. The species E. rubida, E. saligna and E. viminalis are also recommended for plantation and wood production, using sewage irrigation, due to their fast growing performance, although they might have high mortality at their first stage of establishment. E. sargentii is a suitable species for desertification control due to its high resistance to soil and water salinity and somewhat coldness and its fast diameter and crown growth.