بررسي ضرورت اعتبارسنجي مشتريان از ديدگاه آموزه‌هاي اسلامي و ارايه الگوي بهينه

Rationale of Customer Validation according to Islamic Teachings and Presenting the Optimal Model

بانكداري، از اركان مهم يك نظام اقتصادي بشمار مي‌رود. بانك‌ها بدان رو كه با سرمايه‌ و اموال گروهي از مردم تاسيس و اداره مي‌شوند به نوعي مصداق بيت‌المال مسلمين به شمار مي‌آيند. صيانت و حفاظت از سرمايه‌هاي مردم جهت پيشبرد رشد و توسعه اقتصادي و اجراي عدالت، عقلاً و شرعاً لازم و واجب خواهد بود. در چنين شرايطي مديريت ريسك به يكي از اجزاي حياتي فعاليت‌هاي مالي و اعتباري مبدل خواهد شد. در بين انواع ريسك‌هايي كه بانك‌ها و نهادهاي مالي با آن مواجه‌اند، ريسك اعتباري اهميت به سزايي دارد. كمي‌سازي و اندازه‌گيري ريسك اعتباري به منظور مديريت مناسب آن، اعتبارسنجي مشتريان را قبل از اعطاي تسهيلات به امري ضروري مبدل كرده است. در قرآن كريم آيات مختلفي در خصوص آداب و احكام كسب و كار و حواشي مربوط به آن مطرح گرديده است اما قطعاً فرمول علمي در اين خصوص مطرح نشده است چون قرآن كتاب هدايت است و نه صرفاً يك كتاب علمي. در اين مقاله با بهره‌گيري از روش تحليل توصيفي سعي مي‌شود تا با استفاده از مستندات مستخرج از قرآن، روايات و مبادي فقهي، به بررسي ضرورت اعتبارسنجي مشتريان در هنگام اعطاي تسهيلات، و ارايه الگويي مناسب براي آن پرداخته شود. در نهايت الگويي با عنوان "مدل قرآن" كه بيانگر معيارهاي برگرفته از آيات و روايات است، جهت اعتبارسنجي مشتريان ارايه شده است. اين الگو شامل شاخص‌هايي چون منفعت و سودآوري، وثيقه، لياقت و صلاحيت عملي، قرارداد، رفتار اعتباري، آگاهي و دانش و نماي آينده مي‌باشد.

Ali Mohamadi Ashnaei( Ph.D.) Mohammadreza Razi( Ph.D.) Abstract Banking is one of important pillars of an economic system. Since banks are established and managed with investments and funds of a group of people, they areconsidered an example of Muslimsʹ public treasury. It is rationally and religiously essential to protect peopleʹs assets in order to promote economic development and justice. In such circumstances, risk managementwill become a vital component of financial and credit activities. Among the types of risks faced by banks and financial institutions, credit risk is of special importance. Quantification and measurement of credit riskhas made customer validation before granting facilities5 Essential for its proper management. Several verses in the Holy Quran are about the etiquette and rules of business and its related margins but surely it contains no scientific formula in this regard because the Quran is the book of guidance not merely an academic book.Using the descriptive analysis method and also the evidence extracted from the Quran, traditions and origins,this paper tries to examine the rationale of customervalidation for granting facilitiesand present a proper model for it. Finally, it presents a model called "the QuranModel" indicating the criteria derived from verses and traditions for customer validation. This model includes indicators (parameters) such as gain and profit, security, operational efficiency and competence, contract, credit behavior, awareness and knowledge, and view of the future. Keywords: customer validation, Islamic banking, risk management, credit risk, the Quran and traditions (Hadith)