سنگ نگاري، ژيوشيمي و ژنز كانسار كروميت كوهي (افيوليت ملانژ رباط سفيد)، شمال شرق ايران

Petrography, geochemistry and genesis of Kuhi chromite ore deposite (Rabat Sefid ophiolite melang), N.E of Iran

مهمترين واحدهاي زمين شناسي منطقه ي رباط سفيد به مجموعه ي افيوليتي با سن كرتاسه فوقاني وابسته است كه به ترتيب فراواني شامل الترامافيك هاي سرپانتيني شده (دونيت، هارزبورگيت و پيروكسنيت)، گابرو و دايك هاي ديابازي رودنگيتي شده است. لنزهاي كروميتيتي در واحد هارزبورگيت و دونيتي به شدت سرپانتينيزه قرارگرفته اند و مخصوصاً هميافتي بسيار نزديكي با واحد دونيتي دارند به نحوي كه غلاف هاي دونيتي در برگيرنده ي لنزهاي كروميتيت، با ضخامت چند سانتيمتر تا چندين متر در منطقه مشاهده مي شوند. بافت هاي اوليه واحدهاي كروميتي شامل بافت مشبك و افشان و بافت هاي ثانويه از قبيل بافت برشي، كششي و كاتاكلاستيك مي شوند. وجود بافت هاي توده اي و افشان و نيز غلاف دونيتي كروميتيت ها مويد اين است كه اين ذخاير به صورت همزايي تشكيل و در خلال جايگيري مجموعه افيوليتي و در نتيجه زمين ساختي فعال منطقه قطع و جابجا شده است. انطباق ميان پراكندگي موقعيت انديس ها و نيز روند سري گسل ها با راستاي NE, SW بيانگر آن است كه در جابجايي اين ذخايركروميت گسل ها بيشترين نقش را بازي كرده اند. بررسي هاي ژيوشيميايي نشان مي دهد كه كروميت منطقه كوهي داراي مقادير ميانگين Cr2O3 (54/49 %) ، MgO (29/20%) ، TiO2 (19/0 %) و Al2O3 (44/2 تا 9/7 %) است، نسبت Cr/Cr + Al (86/0 تا 95/0) كه نشان دهنده كروميت هاي غني از كروم و داراي آلومينيوم پايين است كه در فلزشناسي مي تواند مورد استفاده قرار گيرد. بالا بودن مقدار Cr2O3 و MgO در اين كانسار حاكي از تبلور كروميت ها از ماگمايي با درجه ي ذوب بخشي بالاست. مقادير پايين Al2O3 و TiO2 كروميت هاي منطقه ي مورد بررسي با موقعيت چينه نگاشتي عميق كروميت ها در دنباله ي افيوليتي (پريدوتيت هاي زمين ساختي) همخواني دارد و نشان دهنده ي خاستگاه ماگمايي برگرفته از گوشته ي فوقاني براي اين كانسار است. با توجه به مقاديراكسيدهاي اصلي كانساركروميت كوهي در گستره ي كانسارهاي نوع انباني مشتق شده از سري ماگمايي جزاير قوسي و سري ماگمايي بونينيتي در محيط زمين ساختي منطقه ي چندفرورانشي است، همچنين تهي شدگي Ti و غني شدگي Th در نمونه هاي سنگي برداشت شده از منطقه تاييد كننده خاستگاه ماگمايي وابسته به زون فرورانش است .

Major rock units of Robat Sefid ophiolitic complex are Late Cretaceous in age. The abundance of rock units in this area in ascending order are: dunit, harzburgite and pyroxenite), gabbro and diabasic dikes (mostly rudenginized). Chromite lenses are generally covered by a few centimeters to several meters of ultramafic rocks mainly of dunite. Primary disseminated and massive textures are abundant in chromite ores and secondary brecite, pulapart and kataclastic textures are present. These textures and dunite pods are confirming that chromite deposits of investigated area are in syngenetic type. Tectonic activities and specially NE-SE direction faults are the major factor for dispersion of chromite lenses. Geochemical analysis indicate that Kuhi chromite deposits samples have an average values of Cr2O3 (49.54%), MgO (20.29%), TiO2 (19.0%) and Al2O3 (2.44 to 7.9%), as well as the ratio of Cr / Cr + Al ranges from 0.86 to 0.95 (average 0.81). These indicate that chromite samples are high in Cr & low in Al type. The percentage of Cr2O3 and MgO in the chromite samples, indicate high partial melting in magma crystallization. Lower amounts of Al2O3 and TiO2 in chromite deposits with their stratigraphic positions in ophiolitic sequence indicate deep chromite zones of the upper mantle- origin of magma. Due to the amounts of major oxides, Kuhi chromite deposits are in Podiform shape which are probably derived from island arc and boninite magmatic series which are associated with Supra-Subduction zones (SSZ). Depletion in Ti and enrichments in Th of samples conform that magma source is related to subduction zone.