بررسي زمين شناسي، كاني شناسي و فرآيند تشكيل رخداد بور محمدآباد عريان (جنوب سبزوار)

Investigation of geology, mineralogy and genesis of Mohammadabad-Oryan boron index, south Sabzevar

رخداد بور محمدآباد عريان تنها رخداد بورات شمال شرق ايران است كه در واحدهاي سنگي مارن كرم رنگ، مارن توفي، برش آتشفشاني و توف برش مربوط به دوران كرتاسه قرار گرفته است. اين رخداد در 50 كيلومتري جنوب سبزوار واقع شده است. دو گسل از نوع راندگي يا معكوس محدوده‌ي كانسار را در بر مي‌گيرند كه داراي راستاي NE-SW هستند. مي‌توان گفت اين گسل‌ها به عنوان معبري براي محلول‌هاي سازنده ي كانسار و نيز سازنده ي فضاهاي لازم براي جايگزيني كانسار عمل كرده‌اند. كاني‌هاي تشكيل دهنده‌ي اين كانسار بورات‌هاي آبدار منيزيوم، منيزيوم-كلسيم و كلسيم هستند كه هيدروبوراسيت (بورات منيزيوم-كلسيم) مهمترين كاني كانسار است. در اين منطقه گرهك هايي از كاني الكسيت به خوبي در سطح ديده شدند. علاوه بر آن كاني هاي تينكالكونيت و ميروفيريت نيز با استفاده از آناليز نمونه ها به روش XRD شناسايي شدند. با توجه به اينكه رخداد معدني در واحدهاي رس سنگي، مارني و توفي واقع شده و با توجه به شباهت آن با ديگر كانسارهاي بورات شناخته شده، مي‌توان گفت توده‌ي معدني به صورت عدسي‌هايي متقاطع با سنگ درونگير رسي-مارني در شكستگي‌هاي آن قرار گرفته است. بررسي‌هاي صورت گرفته در ترانشه‌هاي حفر شده در منطقه نشان مي‌دهد كه از سطح به عمق از شدت كاني سازي كم مي‌شود. به نظر مي‌رسد شاره هاي فرورو از طريق شكستگي‌هاي زمين ساختي به اعماق كم فرورفته و پس از گرم شدن (بر اثر گراديان زمين گرمايي بالاي منطقه) با ايجاد يك سلول همرفتي گرمايي با گردش در واحدهاي منطقه موجب فروشست واحدهاي سنگي زيرين شده‌اند. سپس به وسيله ي اين شاره هاي غني از بور، در افق‌هايي كه گسل‌ها لايه‌هاي رسي-مارني را قطع كرده‌اند (به واسطه‌ي مهيا بودن شرايط احيايي)، كاني سازي صورت گرفته است.

Mohammadabad-Oryan index is the only borate index in the north-east of Iran that is embedded in the formationscontainingtuff marl, tuffaceous marl, volcanic breccia and tuff brecciawhichbelongs to cretaceous. This index is located about 50 km south of Sabzevar. Two NE-SW trending thrust and reverse faults have occurred in the area. These faults were pathways for ore forming solutions and created open spaces for ore deposition. Magnesium, magnesium–calcium, calciumhydrated borates and hydroboracite (Mg-Ca Borate) are the most important minerals of this index. The nodules of ulexite can be clearlyobserved in the area. In addition, tincalconiteand meyerhofferitehave also been detected by XRD.According to the field observations, this index is located in the rock units of clay, marl and tuff. Due to its similarity to other known borate deposits, it can be concluded thatborateminerals areprecipitatedin fractures aslens shaped orebodies, discordant with sedimentary clay-marl layers. Field observations on dug trenches in the area show that the mineralization intensity decreases with depth.It seems that meteorite waters penetrate to depth,through tectonic fractures, and go up after warming (due to the high geothermal gradient), creating some thermal convective circulating cells. The lower rock units are leached within cells and produced boron-rich fluids, then borate minerals deposited in fractures within clay-marl layers as result of reducing conditions.