بررسي ريشه هاي تاريخي چهارضربِ قلندران

Study of the Historical Roots of Calenders’ Chaharzarb (The Four-fold Shaving of the Head)

مطالعه آثار بر جا مانده از فرهنگ ايران قبل از اسلام و پس از آن، گوياي اين واقعيت است كه داشتن موي سر و صورت در فرهنگ ايرانيان نكته منفي محسوب نمي شده است. چهره بزرگان و مردم عوام ، پادشاهان هخامنشي و پادشاهان و روحانيان ساساني نشان مي دهد كه در ايران قبل از اسلام تراشيدن موهاي سر و صورت، بجز موارد معدود، تقريبا ناشناخته بوده است. در قرون اوليه پس از اسلام نيز با توجه به گزارش‌هاي مربوط به توصيف سيماي پيامبر اكرم (ص) و نيز تاثيرپذيري ايرانيان از اين سنت، پذيرش رواج رسم چهارضرب در ميان ايرانيان تازه مسلمان ممكن نيست. اما با ظهور قلندران، با افرادي روبرو مي شويم كه موهاي سر، صورت و ابروان خود را تراشيده و در اصطلاح چهارضرب مي كردند. دلايل متعددي همچون حضور بوداييان در شرق ايران در قرون اوليه اسلامي و پاي بندي ايشان به چهارضرب، شناخت ايرانيان مسلمان و قلندريه از ايشان، نيت تقريبا مشابه هر دو گروه از عمل چهارضرب و حمل سنگ و استره توسط هر دو گروه نشان مي‌دهد كه به احتمال قوي چهارضرب قلندريه تحت تاثير دين بودايي و راهبان آن بوده است.

Study of the works left behind from the pre-Islamic culture of Iran and the periods after that indicate the fact that growing the hair of one’s head and beard has not been regarded as a negative point. The faces of noble and the common people, the Akaemenid kings, and the Sasanid clerics indicate that shaving the head and face in the pre-Islamic era had been almost unknown, except in some rare instances. In the early centuries after Islam, too, with respect to the report on the Prophet’s (S.A.W.) appearance as well the impressionability of the Iranians of chaharzarb, accepting the prevalence of this practice among the newly converted Iranians is not possible. However, with the appearance of qalandars (calenders), we encounter individuals, who would shave their heads, faces, and eyebrows, practicing what were termed as chaharzarb. Various reasons, such as the presence of the Buddhists in the East of Iran during early Islamic period and their abiding by chaharzarb, the knowledge of the Muslim Iranians and Qalandars about them, the similar intention of both groups in practicing chaharzarb and carrying stones and razors (ustura) by both groups indicates that the Qalandariyya’s chaharzarb has been influenced by Buddhism and its monks.