ارزيابي قابليت دستورالعمل طبقه بندي شايستگي مرتع براي زنبورداري (مطالعه موردي: طالقان مياني)

Assessing rangeland suitability guidelines for apiculture (Case study: Middle Taleghan)

ارزيابي توان اكولوژيك و تعيين شايستگي مراتع لازمه بهره‌برداري مستمر و پايدار از اين منابع است. مطالعه حاضر براي تعيين قابليت دستورالعمل طبقه‌بندي شايستگي مراتع جهت زنبورداري در طالقان مياني براي سهولت استفاده كارشناسان در عمليات ميداني انجام شد. بر اين اساس، مدل نهايي شايستگي از تلفيق چهار معيار درصد تركيب گياهان شهدزا و گرده‌زا (20 امتياز)، فاصله از منابع آب (10 امتياز)، فاصله از جاده (10 امتياز) و متوسط دماي منطقه در طول دوره زنبورداري (10 امتياز) تعيين شد. بدين منظور نمونه‌برداري در تيپ‌هاي گياهي به روش تصادفي-سيستماتيك با استقرار 4 ترانسكت 200 متري و 40 پلات يك متر مربعي انجام شد. در هر پلات فهرست گونه هاي موجود، درصد پوشش هر گونه، درصد پوشش گياهان شهدزا و گرده‌زا و درصد تركيب آنها مشخص شد. تطابق نقشه هاي حاصل از دستورالعمل با نقشه هاي مدل تلفيق به روش فايو (1991) با استفاده از نرم‌افزار ILWIS بررسي شد. نتايج نشان داد كه كاهش گونه هاي شهدزا و گرده‌زا در تركيب گياهي و عدم وجود راه و دسترسي در بعضي از تيپ ها از عوامل كاهش‌دهنده شايستگي و پراكنش مناسب منابع آب و دماي منطقه از عوامل افزايش‌دهنده شايستگي مراتع براي زنبورداري منطقه بودند. نتايج نهايي شايستگي مراتع منطقه نشان داد كه هيچ درصدي از مساحت منطقه مورد مطالعه در دو طبقه شايستگي 1S و N قرار نگرفت و 35/41 درصد در طبقه 2S و 65/58 درصد در طبقه 3S قرار گرفت. نتايج حاصل از تطابق بين دو روش تعيين شايستگي نشان داد كه بيش از 16 هزار هكتار از مراتع منطقه (بيش از 64 درصد) در دو روش به‌صورت يكسان طبقه‌بندي شدند. اين دستورالعمل كارشناسان را قادر خواهد ساخت تا در صحرا به تناسب شايستگي مراتع براي زنبورداري پي ببرند.

This research aimed to evaluate the spatio-temporal trends in salt concentrations within the plant parts and understory soil of Salsola arubusculiformis, a rangeland shrub, in Garmeh Northeast Iran. Soil samples from surface and deep layers were taken from understory and its nearby open areas, at early vegetative, flowering and end of seed ripening stages of S. arbusculiformis. Leaf samples were collected at the three stages, but stem and root samples were only collected at the end of growing season. Comparison of soil parameters between understory and open areas was conducted by the paired-t test. However, the effects of time on salt concentration within the soil or plant parts were compared using ANOVA, by SPSS 16 software. According to the results, soil pH was higher under canopy (8.92) than the adjacent open area. Moreover, Na (1121 mg/lit), EC (5.56 ds/m) and SAR (29.7) were higher under the canopy, with similar concentration being found for Mg. Amount of sodium concentration in leaves (1266 mg/kg) was 17 times higher than those that of roots and stems, further potassium was 2.5 and 2 times higher in leaves than roots (1820 mg/kg) and stems. Amount of potassium in leaves were 7 times higher than that of stems (1424 mg/kg) and 4 times larger than roots. Amount of Na increased, that of K reduced and Mg did not change during the growth season. In conclusions, S. arbusculiformis can take up salts from deep soil layers and accumulate them within its leaves. The salts are then returned to the soil, via leaf shedding, and change surface soil towards the sodic conditions; hence these can subsequently reduce plant diversity and establishment of new seedlings under the canopy of S. arbusculiformis.