بررسي تغييرات زماني و مكاني تجمع املاح در اندام ها و خاك زيراشكوب گونه زالكچه ((Salsola arbusculiformis

Measuring spatio-temporal changes in salt concentration within the plant parts and understory soil of Salsola arbusculiformis Drob.

اين پژوهش با هدف بررسي تغييرات زماني و مكاني تجمع نمك ها در اندام هاي بوته زالكچه (Salsola arbusculiformis) در مراتع گرمه، شمال شرق ايران انجام شد. نمونه هاي خاك (سطحي و عمقي) از زيراشكوب گياه و فضاي باز مجاور در سه زمان فصل رشد (شروع رشد رويشي، گلدهي و پايان بذردهي زالكچه) تهيه شد. نمونه هاي برگ نيز در سه زمان، ولي نمونه‌هاي ساقه و ريشه تنها در آخر فصل رويش، تهيه شد. مقايسه پارامترها بين خاك فضاي باز و زيراشكوب به روش t جفتي و بررسي تغييرات زماني عناصر در اندام هاي گياه به روش تحليل واريانس با استفاده از نرم‌افزار SPSS 16 انجام شد. اسيديته در زيراشكوب زالكچه (94/8) بيش از فضاي باز بود. در خاك سطحي زيراشكوب مقدار سديم (mg/lit)1121، هدايت الكتريكي (ds/m) 56/5 و نسبت جذب سديم بيش از مقدار آنها در خاك سطحي فضاي باز بود؛ ولي از نظر عنصر منيزيم تفاوت معني‌داري وجود نداشت. مقدار سديم در برگ 17 برابر مقدار آن در ريشه (mg/kg1266) و ساقه، مقدار پتاسيم در برگ 5/2 برابر ريشه (mg/kg1820) و 2 برابر مقدار آن در ساقه و همچنين مقدار منيزيم برگ 7 برابر ساقه (mg/kg1424) و 4 برابر مقدار آن در ريشه بود. مقدار سديم برگ در طي فصل افزايش، پتاسيم كاهش و منيزيم بدون تغيير بودند. نتيجه‌گيري: گياه زالكچه املاح را از خاك عمقي جذب و در برگ ذخيره مي كند. پس از ريزش برگ ها، نمك هاي آنها باعث قليايي‌شدن خاك مي شود، كه مي‌تواند باعث كاهش تنوع زيستي گياهي و استقرار نهالهاي جديد در زير بوته شود.

This research aimed to evaluate the spatio-temporal trends in salt concentrations within the plant parts and understory soil of Salsola arubusculiformis, a rangeland shrub, in Garmeh Northeast Iran. Soil samples from surface and deep layers were taken from understory and its nearby open areas, at early vegetative, flowering and end of seed ripening stages of S. arbusculiformis. Leaf samples were collected at the three stages, but stem and root samples were only collected at the end of growing season. Comparison of soil parameters between understory and open areas was conducted by the paired-t test. However, the effects of time on salt concentration within the soil or plant parts were compared using ANOVA, by SPSS 16 software. According to the results, soil pH was higher under canopy (8.92) than the adjacent open area. Moreover, Na (1121 mg/lit), EC (5.56 ds/m) and SAR (29.7) were higher under the canopy, with similar concentration being found for Mg. Amount of sodium concentration in leaves (1266 mg/kg) was 17 times higher than those that of roots and stems, further potassium was 2.5 and 2 times higher in leaves than roots (1820 mg/kg) and stems. Amount of potassium in leaves were 7 times higher than that of stems (1424 mg/kg) and 4 times larger than roots. Amount of Na increased, that of K reduced and Mg did not change during the growth season. In conclusions, S. arbusculiformis can take up salts from deep soil layers and accumulate them within its leaves. The salts are then returned to the soil, via leaf shedding, and change surface soil towards the sodic conditions; hence these can subsequently reduce plant diversity and establishment of new seedlings under the canopy of S. arbusculiformis.