بررسي تاثير تغييرات شيب و عمليات اصلاح مرتع بر ترسيب كربن و كاتيون‌هاي خاك (مطالعه موردي: دشت كالپوش، خراسان شمالي)

Evaluating the effects of slopes and some management practices on carbon sequestration and soil cations (Case study: Kalpush plan, North Khorasan)

در اين مطالعه تاثير تغييرات شيب و عمليات اصلاح مراتع دشت كالپوش واقع در استان خراسان شمالي بر ترسيب كربن و كاتيون‌هاي خاك بررسي شد. در منطقه عملياتي و شاهد نمونه‌برداري به روش سيستماتيك تصادفي در 5 تكرار و از عمق 0-15 سانتي‌متري خاك و در پنج موقعيت شيب (قله، شانه‌شيب، شيب‌پشتي، پاي‌شيب و پنجه‌شيب) انجام شد. در هر موقعيت شيب، از خاك بين بوته‌هاي آتريپلكس، خاك زير بوته‌هاي آتريپلكس (آتريپلكس‌ها داخل فاروها كاشته شده‌اند) و منطقه شاهد نمونه‌برداري شد (در مجموع 50 نمونه خاك از منطقه عملياتي و 25 نمونه خاك از منطقه شاهد). ويژگي‌هاي خاك از قبيل وزن ‌مخصوص ظاهري، كربن‌آلي، نيتروژن، تخلخل، كربن ترسيب شده، سديم، كلسيم، منيزيم، پتاسيم و ظرفيت‌ تبادل ‌كاتيوني در آزمايشگاه اندازه‌گيري شد. به‌منظور تجزيه و تحليل داده‌ها از روش تجزيه واريانس و آزمونLSD استفاده شد. نتايج نشان داد كه ميزان ازت در منطقه شاهد و موقعيت قله (74/0 درصد)، كربن آلي در منطقه شاهد و موقعيت قله (28/5 درصد) و ميزان كربن ترسيب‌شده در خاك مرتع شاهد و موقعيت قله ( ton c/ha13/56) بيشتر از دو تيمار ديگر است. همچنين كاتيون‌هاي مورد بررسي در خاك زير بوته‌ها بيش از دو تيمار بين بوته و شاهد است.

The effects of slope changes and some management practices on carbon sequestration and soil cations were studied in the kalpush plan - North Khorasan province. The soil samples were collected in the restored area and control sites using systematic- random method. Soil samples with five replications in each site were then collected from 0-15 centimeters of soil surface with five slope position (summit, shoulder, back, foot and toe slopes). In all slope positions, soil samples were taken from understory of Atriplex in contour furrows and its nearby open areas (50 soil samples from the area under management practices and 25 soil samples from control sites).. Some soil characteristics including bulk density, organic carbon, nitrogen, porosity, sequestrated carbon, Na, Ca, Mg, K, and CEC of collected samples were then measured. Analysis of variance and LSD test were used to analyze the data. According to the results, nitrogen content, organic carbon and sequestrated carbon in control sites and summit position were 0/74%, 5.28% and 56.13 ton c/ha respectively and had significantly higher than other sites. Also the amounts of cations under plant species were significantly more than between plants and control sites.