بررسي اثر چراي دام بر تركيب گياهي در طول شيب تغييرات بارش در مراتع خشك و نيمه‌خشك

Effect of grazing on plant community composition along the gradient of the precipitation in steppe and semi-steppe rangelands

اين تحقيق با هدف بررسي اثر چراي حيوانات بر تركيب جوامع گياهي در طول شيب تغييرات بارش در برخي مراتع خشك و نيمه‌خشك استان اصفهان و چهارمحال و بختياري، در پاسخ به اين سيوال كه تغييرات تركيب جوامع گياهي به چراي حيوانات در طول شيب تغييرات بارش (از 250 تا 1423 ميلي‌متر) چگونه است و اينكه آيا چراي حيوانات در مراتع با ميزان بارندگي كم موجب تغيير بيشتري در تركيب جوامع گياهي مرتعي مي‌شود يا در مراتعي كه ميزان بارندگي بيشتر است؟ انجام شد. در اين تحقيق اطلاعات مربوط به درصد پوشش گياهان 41 منطقه كه در پلات‌هاي يك تا 4 متر مربعي تخمين زده شده است، جمع‌‌آوري گرديد. به‌منظور بررسي تغيير در تركيب گياهي در اثر چراي حيوانات از روش رج‌بندي تحليل تطبيقي قوس‌گيري شده استفاده شد. براي بررسي اثر متقابل چراي حيوانات و بارش، از مكان مناطق بر روي محور اول تحليل تطبيقي قوس‌گيري شده به‌عنوان متغير پاسخ (تركيب گياهي جوامع گياهي) و چراي حيوانات، بارش و اثر متقابل آنها به‌عنوان متغير مستقل در تحليل خطي عمومي استفاده شد. نتايج حاصل از روش رج‌بندي نشان مي‌دهد كه چراي حيوانات، شيب تغييرات اصلي در منطقه بوده و محور اول تحليل تطبيقي قوس‌گيري شده شيب تغييرات چراي حيوانات را نشان مي‌دهد. نتايج تحليل عمومي خطي نيز نشان داد كه فقط چراي حيوانات، اثر معني‌داري براي تغييرات تركيب جوامع داشته است (05/0p < )، و تغييرات بارش و اثر متقابل بارش و چرا اثر معني‌داري را نشان نداده است (05/0p > ). به‌عبارت ديگر تغيير در تركيب پوشش گياهي در بين مناطق با چراي سبك و سنگين تحت تاثير ميزان بارندگي نبوده و در هر دو منطقه با بارندگي زياد و بارندگي كم تغييرات در تركيب پوشش گياهي يكسان است. همچنين نتايج نشان داد كه چراي حيوانات باعث كاهش تغييرات در تركيب گياهي در طول شيب تغييرات بارش شده است در شرايطي كه اين تغييرات در مناطق شاهد يا با شدت كم چراي حيوانات مشاهده مي‌شود. نتايج بيانگر اين موضوع است كه تغيير در تركيب گياهي مناطق مورد بررسي در اثر چراي حيوانات در مناطقي كه بارندگي زياد و كم داشته‌اند، يكسان بوده و اين فرضيه كه چراي حيوانات تغييرات بيشتري را در تركيب گياهي مناطق خشكتر بوجود مي‌آورد، رد مي‌شود.

This study inspected the effects of grazing on the plant community composition along a gradient of rainfall (250-1423mm) in arid and semi-arid rangelands of Isfahan and Chaharmahal & Bakhtiyari province; in response to the question whether grazing creates more changes in plant community composition in rangelands with either low or more rainfall. Data on vegetation cover of 41 regions were gathered from previous studies and classified into light and heavy grazing intensity. Detrended Coerspondnace Analyze (DCA) was used to investigate changes in plant community composition. In order to test the interactive effect of grazing and rainfall, the scores on the Axis1 DCA introduced in General linear model as the response variable along with grazing, rainfall and their interaction as the fixed variables. The results of DCA showed that grazing by large domestic animals was the main responsible for the changes in plant community composition. Furthermore, the result of GLM revealed that grazing had the significant effect on plant community composition (p < 0/05) and there was no the interaction effect of grazing & rainfall (p > 0/05). The results confirmed that the hypothesis that claimed grazing by large herbivores creates more changes in plant community composition in the rangelands with lower amount of rainfall might be rejected and the same changes might be occurred in both the rangelands with low and high amount of rainfall.