ترادف علوم انساني با علوم انسان‏ساز

Synonymity of Human Sciences and Human-making Sciences

ادعاي اين نوشتار آن است كه به وسيله تبيين ماهيت علوم انساني از راه توجه به حقيقت انسان به‏خوبي مي‏توان به اين امر مهم پي برد كه علوم انساني در حقيقت، علوم انسان‏سازند. لازمه اين امر آن است كه علوم انساني به‏معناي واقعي كلمه اسلامي باشند. اين مدعا در اين نگارش به دو ادعا تحليل مي‏شود: اولاً تعريف انسان به حيواني كه صرفا داراي عقل نظري، يعني داراي توانايي درك مفاهيم كلي است، تعريف كاملي نيست. انسان، حيواني است كه علاوه بر داشتن عقل نظري لازم است پيرو عقل عملي نيز باشد؛ ثانيا براساس تعريف كامل انسان، علوم انساني علومي‏اند كه با دين و سعادت جاودانه انسان مخالفتي نداشته باشند. چنانچه گزاره‏اي مخالف دين حق باشد، آن گزاره خارج از دايره علوم انساني است، هرچند مشابه آن تلقي شود.

The present article claims that through explaining the nature of human sciences by considering the reality of the human being, one may find out that human sciences are indeed human-making sciences. This necessitates that human sciences be, in a true sense, Islamic. Here, the abovementioned claim is resolved into two other claims: firstly, defining human being as an animal with merely theoretical intellect (one who is capable of understanding the universal concepts) is not a complete definition. Rather, human being is an animal that must necessarily follow the practical intellect too, while enjoying the theoretical intellect. Secondly, based on a complete definition of the human being, human sciences are those sciences which are not inconsistent with human’s eternal felicity. If a proposition contradicts the true religion, it is out of the scope of human sciences, although it may be considered similar to them.