نقش ابراهيم بن هاشم در انتقال ميراث حديثي كوفه به قم

The Role of Ibrahim b. Hashim in Conveying the Hadith Heritage of Kufa and Qum

ميراث حديثي شيعه كه به طور عمده در كوفه توليد شده بود، در قرن سوم به قم انتقال يافت. در اين انتقال ميراث، بزرگاني از مشايخ كوفه و قم نقش داشته‌اند. بنا بر نقل نجاشي و شيخ طوسي، ابراهيم بن هاشم نخستين كسي است كه ميراث كوفه را در قم منتشر كرد ولي بر اساس اطلاعات موجود در فهرست شيخ و نجاشي، ميراث كوفه، پيش از ابراهيم بن هاشم به واسطه كسان ديگري نيز به قم منتقل شده است. اين نوشتار با معرّفي شخصيت علمي و فعاليتي كه هر يك از مشايخ حديث، در انتقال ميراث كوفه داشته‌اند، نشان داده است كه ابراهيم بن هاشم اگرچه نخستين انتقال دهنده ميراث كوفه به قم نيست، ولي مي‌تواند به عنوان نخستين نشر دهنده ميراث كوفه در قم معرفي شود و اين ادّعا از سوي اصحاب اماميه در بغداد، با ساير اطلاعات موجود در كتاب‌هاي فهرست هماهنگ است.

Having mainly been created in Kufa, the Shi‘a hadith heritage was conveyed to Qum in third/eight century. Some dignitaries from among the chief masters (mashayikh) of Kufa and Qum have played a role in this heritage conveyance. According to Najashi and Shaykh Tusi, Ibrahim b. Hashim was the first person who proselytized the Kufa heritage. However, based on the information extant in the indexes (fihrist) of Shaykh Tusi and Najashi, the Kufa heritage had been conveyed to Qum through others before Ibrahim b. Hashim, too. Introducing the scholarly figures and the endeavors that any of the hadith masters have made in conveying the Kufa heritage, this heritage indicates that Ibrahim b. Hashim, although is not the first conveyer of the Kufa heritage to Qum, can be introduced as its first proselytizer in Qum; and this claim by the Imami companions in Baghdad conforms to the information extant in other fihrist books.