بررسي كارايي روش عكسبرداري براي برآورد درصد تاج پوشش فرم هاي رويشي گياهان مرتعي (مطالعه موردي: زيرحوزه هاي ميناوند و فشندك طالقان)

Investigation of efficiency of photographic method for measurement of vegetation cover of different life forms (Case study: Minavand and Fashandak watershed in Taleghan)

پوشش سطح خاك يك شاخص كليدي براي سلامت مرتع است. به همين دليل تعيين مناسب ترين روش براي تعيين درصد پوشش در هر منطقه آب و هوايي يا رويشگاه كه از سرعت و دقت كافي برخوردار باشد، اهميت زيادي دارد. براي انجام اين مطالعه، 4 تيپ گياهي (دو تيپ علفزار و دو تيپ بوته- علفزار) در منطقه طالقان انتخاب شد. بعد از تعيين تعداد پلات به روش آماري و ابعاد پلات بر اساس سطح گونه غالب، در هر تيپ 6 ترانسكت مستقر شد. در طول هر ترانسكت 10 پلات با روش سيستماتيك- تصادفي و با فواصل 20 متر انداخته شد. ميزان تاج پوشش هر گونه با روش نظري (با نظر سه كارشناس مرتعداري) برآورد شد و به طور همزمان از هر پلات يك عكس تهيه شد. همچنين در آزمايشگاه، درصد تاج پوشش هر گونه در هر پلات روي تصاوير ديجيتالي پس از انتقال به رايانه، با استفاده از نرم افزار ArcView برآورد شد. زمان صرف‌شده براي اندازه‌گيري درصد پوشش در دو روش ثبت شد. سپس اعداد درصد تاج پوشش فرم هاي رويشي كه با هر دو روش به دست آمده بود، با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 15 و آزمون t جفتي تجزيه و تحليل شد. به طور كلي نتايج اين مطالعه نشان داد كه در تيپ هاي علفزار و بوته- علفزار درصد تاج پوشش گندميان با دو روش اختلاف معني داري با يكديگر داشتند. درصد تاج پوشش گندميان در روش عكسبرداري بيشتر از روش تخمين نظري و اختلاف بين ميانگين ها نسبت به فرم هاي بوته اي و پهن برگان علفي بيشتر بود. در تيپ هاي بوته- علفزار بين ميانگين درصد تاج پوشش فرم هاي رويشي بوته اي و پهن برگان علفي اندازه-گيري شده با استفاده از دو روش اختلاف معني داري وجود نداشت (05/0P < ). ميانگين زمان صرف شده در روش نظري براي اندازه‌گيري پوشش هر پلات در عمليات صحرايي بيشتر از روش عكسبرداري بود. در نتيجه مي توان بيان كرد كه روش عكسبرداري به دليل صرف زمان كمتري براي انجام عمليات صحرايي و در نتيجه كاهش حجم عمليات صحرايي، تهيه عكس‌هاي ديجيتالي و تفسير در محيط نرم افزاري در آزمايشگاه، در رويشگاه هاي داراي فرم هاي رويشي پهن برگان علفي و بوته اي ها مي تواند مورد استفاده قرار گيرد.

Ground cover is a key indicator of rangeland health. Therefore determination of most suitable method of cover measurement in each climatic zone with enough precision and fast is important. To conduct this study four vegetation types (two grass communities and two grass-shrub communities) in Taleghan region were selected. Then in each vegetation type 6 transects were established. Along each transect 10 one meter square plots were located based on random- systematic sampling. Within each plot canopy cover percentage of each species was measured by ocular estimation and photographic methods simultaneously. Also, canopy cover percentage of each species on images was determined using Arc View software at office. Moreover, the spend time for measuring cover percentage using two methods (ocular and photography) was recorded and compared. Then, the percentage of canopy cover by life forms, obtained from ocular and photography methods were compared using SPSS ver.15 software and paired T-test. In general, the results of this study showed that in grass and grass- shrub communities, there were significant differences between canopy cover of grasses measured by two methods. The canopy cover of grasses was measured by photographic method, was more than canopy cover estimated by ocular method. Also differences between means compared with shrubs and forbs were higher. In shrub- grass vegetation type differences between canopy cover percentage of shrubs and forbs obtained from either ocular or photographic methods were not significantly different (P < 0.05). The mean of time consumption for field survey at ocular method in order to estimating canopy cover in each plot was more than photography method. As a result we can conclude that photographic method because of less time consumption in ground survey and consequently less ground activities because of using digital images and interpretation by software in office is more applicable.