آينده‌نگاري مبتني بر فنون شناختي

Foresighting Based on Cognitive Map

هدف اين مقاله ارايه چارچوبي براي آينده‌نگاري با تمركز بر نقش رويكردهاي شناختي و تركيب آن با مفهوم نقشه شناختي فازي است. چارچوب پيشنهادي از سه مرحله پيش‌آينده‌نگاري، اصلي و پساآينده‌نگاري تشكيل مي‌شود. در مرحله اصلي آينده‌نگاري، به‌منظور تعيين آينده مطلوب، تمركز محوري بر نقش تصور و شهود در ترسيم آينده در ذهن خبرگان، به‌تصوير كشيدن تصورات خبرگان در قالب يك نقشه شناختي فازي اجتماعي متاثر از متغيرهاي دور و نزديك از بافت‌هاي داخلي و خارجي مرتبط با موضوع است. از نقاط قوت اين چارچوب مي‌توان به نمايش سير تكاملي شناخت خبرگان از موضوع آينده، از جمع‌آوري داده‌ها تا به تصوير كشيدن نقشه‌ها و تحليل و تجميع آن ها، به‌منظور دستيابي به دانش و فهم درباره آينده و شكل‌گيري خرد درباره موضوع آينده اشاره نمود. اين مهم با شناسايي آينده‌هاي محتمل و تعيين آينده مطلوب در مرحله اصلي آينده‌نگاري چارچوب پيشنهادي، محقق مي‌شود. به‌علاوه استفاده از نقشه شناختي، نقش متغيرها و توالي آن ها در آينده مطلوب را شفاف نموده و امكان برنامه‌ريزي متغيرهاي كنترل‌پذير براي دستيابي به آينده مطلوب را فراهم مي‌آورد. اعتبارسنجي تحقيق، با بررسي اهميت مولفه هاي چارچوب پيشنهادي براساس روش آنتروپي شانون و نيز مقايسه اين چارچوب با ساير چارچوب‌هاي مطالعه شده براساس عوامل كليدي و دريافت نظرات خبرگان انجام شده است.

Abstract: The paperʹs aim is to present a foresight framework based on cognitive approaches and Fuzzy Cognitive Map (FCM). The proposed framework includes three phases of pre-foresight, main-foresight and post-foresight. One of the main strengths of this framework is its ability to present the evolutional trend of expertsʹ cognition on future which begins from data gathering, mapping their imagination, analyzing and summarizing them to achieve knowledge and understandings of the future and ends by forming the wisdom about it. This trend helps to identify probable futures and determine preferable one. Moreover, focus on FCM in this framework clarifies the role of variables and their sequence which facilitates planning for the controllable variables to achieve preferable future. Finally the components of proposed framework are evaluated based on the frameworks reviewed and success factors of foresight frameworks. Keywords: Foresight; FCM; Intuition; Insight; Wisdom. ?