جايگاه حمايت اجتماعي در خودمراقبتي بيماران مبتلا به ديابت؛ مطالعه مروري

The Role of Social Support in Self-care Behavior of Diabetes Patients: a Narrative Review

مقدمه: ديابت يكي از نگراني‌هاي عمده هزاره سوم ميلادي به شمار مي‌رود كه روز به روز بر شمار مبتلايان به اين بيماري افزوده مي‌شود. وضعيت اين بيماري در كشورمان نيز نشان مي‌دهد كه شيوع بيماري بالا و حدود 7/7 درصد است. مهم‌ترين راهكار كنترل و پيشگيري از عوارض ديابت، خودمراقبتي مي‌باشد كه بر اساس مطالعات متعدد خودمراقبتي به علل مختلف در بيماران مبتلا به ديابت در شرايط مطلوبي قرار ندارد. اين مطالعه به تعيين ارتباط حمايت اجتماعي به ويژه حمايت خانواده بر رفتارهاي خودمراقبتي در بيماران ديابتي پرداخته است. روش‌ها: اين مطالعه، مروري (Narrative Review) بود و با استفاده از بانك‌هاي اطلاعاتي و موتورهاي جست‌وجوي علمي نظير PubMed، ProQuest، SCOPUS و Elsevier، و كليد واژگان ديابت، حمايت اجتماعي و خودمراقبتي مقالات با طراحي‌هاي مقطعي، كوهورت، كارآزمايي باليني و نيز مرور سيستماتيك انتخاب شدند. همچنين مقالات فارسي با استفاده از بانك‌هاي اطلاعاتي IRANMEDEX، MEDLIB و نيز جست‌وجوي مقالات از سايت‌هاي مجلات علمي پژوهشي داخلي انتخاب شدند. بازه زماني مقالات مورد استفاده از سال 1990 تا پايان سال 2011 ميلادي بود. يافته‌ها: نتايج مطالعات بررسي شده حاكي از آن بود كه وضعيت خودمراقبتي و نيز حمايت اجتماعي در بيماران ديابتي در حد مطلوبي قرار نداشت. مطالعات مورد بررسي نشان دادند كه نه تنها بين حمايت اجتماعي و رفتارهاي خودمراقبتي همبستگي مثبتي وجود داشت، بلكه برخي مطالعات حاكي از اثر مثبت حمايت اجتماعي به ويژه حمايت خانواده خاصه همسر بيمار بر كنترل قند خون و HbA1c بود. نتيجه‌گيري: همانطور كه حمايت اجتماعي مي‌تواند پيش‌بيني كننده رفتار ارتقا دهنده سلامت باشد، اين سازه توانايي پيش‌بيني رفتارهاي خودمراقبتي در بيماران ديابتي را نيز دارا مي‌باشد. از اين‌رو، درگير نمودن اعضاي خانواده به خصوص همسر بيمار در فرايند خودمراقبتي، مي‌تواند براي ارايه دهندگان خدمات سلامي به بيماران ديابتي حايز اهميت باشد.

Abstract Background: Diabetes is one of the major concerns in the third millennium; affecting more people every day. The prevalence of this disease in Iran is reported to be high (about 7.7%). The most important method to control this disease and prevent its complications from happening is self-care. According to various studies, this method has not found its appropriate place among patients with diabetes due to several reasons. The present study aimed at determining the relationship between social support, specially family support, in self-care behavior of diabetes patients. Methods: This study was a narrative review in which papers of cross-sectional, cohort, clinical trial and systematic review designs were selected using data bases and scientific search engines such as PubMed, ProQuest, SCOPUS, and Elsevier with the keywords diabetes, social support and self-care. Moreover, Persian papers were selected from MEDLAB and IRANMEDEX data bases and through searching the websites of original research papers published in Iran. All the papers had been published from 1990 to 2011. Findings: The results of the study indicated that the status of self-care and social support in patients with diabetes was not favorable. The studied papers all showed that not only was there a positive correlation between social support and self-care behavior, but also some of the studies pointed to the positive effect of social support of, especially family support and more specifically the patient’s spouse, on controlling blood sugar level and HbA1c. Conclusion: As social support can predict health promoting behavior, this concept is also capable of predicting self-care behavior of patients with diabetes. Therefore, involving the family members, especially the spouse, in self-care behavior can be of significant importance in providing health care to patients with diabetes.