بررسي نقش منافع و موانع درك شده در انجام رفتارهاي خودمراقبتي در بيماران ديابتيك

Study on the Role of Perceived Benefits and Barriers in Self-Care Behaviors among Diabetic Patients

مقدمه: در بيماري‌ها و اختلالاتي نظير ديابت، درمان و مديريت بيماري به طور عمده به اقدامات بيمار وابسته است. ازاين‌رو، خودمراقبتي در اين بيماران از اهميت به سزايي برخوردار است و بيماران با كسب مهارت‌هاي مراقبت از خود مي‌توانند بر آسايش، توانايي‌هاي عملكردي و فرايندهاي بيماري تاثيرگذار باشند. امروزه مي‌دانيم خودمراقبتي تابعي از عوامل فردي، رواني و اجتماعي است كه شناخت و درك آن مي‌تواند سيستم‌هاي ارايه دهنده خدمات درماني را جهت اجراي برنامه‌هاي آموزشي ياري دهد. اين مطالعه با هدف بررسي نقش منافع و موانع درك شده در انجام رفتارهاي خودمراقبتي در بيماران مبتلا به ديابت صورت گرفت. روش‌ها: اين مطالعه، يك مطالعه مروري (Narrative Review) بود و با استفاده از بانك‌هاي اطلاعاتي و موتورهاي جست‌وجوي علمي نظير PubMed، ProQuest، SCOPUS، Elsevier و واژه‌هاي كليدي «خودمراقبتي»، «ديابت»، «منافع (فوايد) درك شده» و «موانع درك شده» مقالات با طراحي‌هاي مقطعي، كوهورت، مداخله‌اي،كارآزمايي باليني، و نيز كيفي و مروري انتخاب شدند. همچنين مقالات فارسي با استفاده از بانك‌هاي اطلاعاتي IRANMEDEX، MEDLIB و نيز جست‌وجوي مقالات از سايت‌هاي مجلات علمي- پژوهشي داخلي انتخاب شدند. يافته‌ها: يافته‌هاي مطالعات بررسي شده حاكي از وضعيت متوسط منافع و موانع درك شده در بيماران ديابتي در خصوص خودمراقبتي بود. از مهم‌ترين منافع درك شده مي‌توان به كنترل بهتر قند خون، كنترل وزن بدن، احساس شادابي و كاهش هزينه‌ها اشاره كرد. همچنين مهم‌ترين موانع درك شده در مراقبت از خود عدم حمايت خانواده، احساس خجالت، فراموشي و عدم چشم‌پوشي از طعم غذاها بود. نتيجه‌گيري: منافع و موانع درك شده به عنوان سازه‌هاي مركزي در برخي الگوها و نظريات تغيير رفتار با خودمراقبتي مرتبط بود، به طوري كه خودمراقبتي با منافع درك شده ارتباط مستقيم و با موانع درك شده ارتباط معكوس داشت. به همبن دليل اين دو سازه مي‌توانند به عنوان استراتژي‌هايي جهت ارتقاي رفتارهاي مراقبت از خود در بيماران ديابتيك مورد توجه قرار گيرند.

Abstract Background: Treatment and illness management depends mostly on patientʹs performance in diseases and disorders such as diabetes. Therefore, self-care has an important role in the health of these patients; they can affect their own welfare, functional capabilities, and illness processes by achieving self-care skills. Today, self-care depends on individual, psychological and social factors, recognition of which can assist medical service providers in carrying out educational programs. This study was conducted to find the role of perceived benefits and barriers in self-care behaviors among diabetic patients. Methods: This is a narrative review in which information banks and search engines such as PubMed, SCOPUS, ProQuest, and Elsevier and key words like diabetes self-care, perceived benefits and barriers were used. Moreover, the articles including sectional, cohort, interventional, and qualifying and narrative review were chosen in this study. Persian studies were selected through informational banks, like IRANMEDEX, MEDLIB and also studies from domestic magazines. Findings: The findings of the reviewed articles show the intermediate influence of perceived benefits and barriers in diabetic patients’ self-care. The most considerable perceived benefits were qualified fasting blood control, the feeling of happiness and decreasing of expenses. The most significant perceived barriers of self-care consist of lacking family support, feeling of shame, forgetfulness and not being able to control their eating. Conclusion: Perceived benefits and barriers, as the central constructs of some model and behavior change theories, were related to self-care. There is a positive correlation between self-care and perceived benefits and a negative correlation between self-care and perceived barriers. Therefore, these two strategic constructs can be taken into consideration for promoting self-care behaviors among diabetic patients.