تحليل فضايي آلودگي هواي شهر تهران با استفاده از مدل‌‌ هاي اتولجستيك، اتولجستيك مركزي شده و روش كريگينگ نشانگر

Spatial Analysis of Air Pollution in Tehran City by Using of Autologistic and Centered Autologistic Models and Indicator Kriging Method

چكيده مقدمه: گسترش شهرنشيني و توسعه‌ فعاليت‌ هاي صنعتي به شدت باعث آلودگي هواي شهرها شده است كه تهديدي جدي براي سلامت افراد است. به همين علت آگاهي از كيفيت هوا در دوره‌ هاي زماني و روند تغييرات آلاينده‌ هاي هوا در موقعيت ‌هاي مكاني مي ‌تواند نقش مهم و موثري در مديريت سلامت شهري و سياستگذاري كاربري اراضي داشته باشد. هدف اين مطالعه پهنه ‌بندي غلظت آلاينده‌ CO و تهيه نقشه احتمال رخداد آلودگي هوا براي اين آلاينده‌، با استفاده از مدل‌‌ هاي اتولجستيك، اتولجستيك مركزي شده و روش كريگينگ نشانگر براي شهر تهران بوده است. مواد و روش‌ ها: داده‌ هاي مورد بررسي در اين پژوهش كاربردي شامل كليه غلظت ‌هاي ثبت شده از آلاينده CO است كه به ‌وسيله‌ ايستگاه‌ هاي سنجش آلودگي هواي شهر تهران در دي ماه 1390 اندازه‌ گيري شده ‌اند. تحليل اين داده ‌ها از روش ‌هاي كريگينگ نشانگر، مدل اتولجستيك و مدل اتولجستيك مركزي شده صورت گرفت. جهت برازش اين مدل‌ ها از نرم ‌افزارهايArc Gis و R استفاده شد. يافته‌ هاي پژوهش: پيشگويي‌ هاي حاصل از اين روش ‌ها نشان دادند كه مناطق شمالي، شرقي و مركزي شهر تهران از ساير نواحي شهر آلوده‌تر هستند. از بين روش‌ هاي مورد استفاده در اين پژوهش، مدل‌ اتولجستيك مركزي شده از توان پيشگويي بالاتري نسبت به روش كريگينگ نشانگر و مدل‌ اتولجستيك برخوردار بود. بحث و نتيجه ‌گيري: پيشنهاد مي‌ شود كه براي تحليل داده‌ هاي دودويي از مدل اتولجستيك مركزي شده استفاده شود. زيرا در اين مدل با لحاظ شدن اثر متغيرهاي توضيحي، پيشگويي ‌هاي دقيق ‌تري نسبت به روش كريگينگ نشانگر ارايه شد و از طرف ديگر اريبي موجود در اندازه احتمالات محاسبه شده با روش اتولجستيك، با كمك اين روش رفع مي‌شود.

Introduction: Urbanization and industrial activities have heavily caused air pollution in cities that make a serious threat for people‘s health. So, awareness of air quality over time periods and also the trend of air pollution changes in locations may have an important role in urban health management and land use policy-making. Materials & Methods: The data utilized in the present study included all concentr-ations of CO that were recorded by poll-ution measurement stations of Tehran city in 2011. Idicator kriging, autologistic and centered autologistic models were used to analyze these data. Arc Gis and R softw-ares were used to process these models. Findings: The predictions that were made by these methods showed that eastern, northern and central parts of Tehran city were more polluted than other zones. Among the methods used in this project, centered autologistic model was more precise than indicator kriging method and autologistic model. Discusion & Conclusion: The centered au-tologistic model is recommended to analyse spatial binary data. Because it provided a more precies prediction than indicator kriging method by considering the effects of explanatory variables. On the other hand, it eliminates the biases in fitted vlues of autologistic model.