شهر؛ پديده‌اي ميان رشته‌اي

City as an Interdisciplinary Phenomenon

ظهور رويكردهاي ميان‌رشته‌اي در آموزش و پژوهش، افق جديدي را در بن‌بست مدرنيته، فراروي قلمرو دانش و حوزه‌ي حل مسايل و مشكلات قرار داد. با اين حال، تبيين اينكه ميان‌رشتگي شامل چه قلمروهايي مي‌شود، خود يكي از معضلات و مشكلاتي بوده است كه هنوز نيز بر سر آن توافق و اجماعي وجود ندارد. در ميان پديده‌هايي كه ميان‌رشته‌اي بودن آنها، آشكار و روشن است، پديده شهر مي‌باشد. حداقل سه رشته مهم جغرافيا، علوم اجتماعي و معماري در حوزه‌ي علوم و معرفت به تبيين و بررسي اين پديده، به نحو مرتبط و نه مستقل، پرداخته‌اند. در گذر زمان هريك از اين رشته‌ها با مراجعه و استفاده از نظم دانشي يكديگر عملاً نوعي رويكرد ميان‌رشته‌اي به مسايل خود اتخاذ كرده‌اند. اين نكته به نوعي بيانگر آن است كه نگاه رشته‌اي از منظر دانشمندان اين سه حوزه براي تبيين اين پديده و حل مشكلات و معضلات آن كافي و بسنده نبوده. اما آنچه پرداختن به موضوع ميان‌رشتگي شهر را ضروري مي‌سازد گستردگي ابعاد آن است. توجه پديدارشناسان، اقتصاددانان، متخصصان مطالعات فرهنگي، صاحب‌نظران محيط زيست، مهندسان راه و ساختمان، اصحاب قدرت و نظريه‌پردازان انديشه سياسي و ...به شهر موضوعي است كه نمي‌توان به‌سادگي از آن صرف‌نظر كرد. در اين مقاله، ضمن بررسي وجوه و مولفه‌هاي بنيادين پديده شهر، ابعاد ميان‌رشته‌اي آن به بحث گذاشته مي‌شود. با اين حال، به دليل گستره موضوع، تنها به پنج بعد برجسته و آشكار فضا، رسانه، سياست، اقتصاد، فرهنگ پرداخته مي‌شود.

Interdisciplinary as a new approach to the problems of science and knowledge, has a wide range, but there is no consensus on its epistemological range and ontological domain. Among the different and various problems, there is a general agreement on “City” as a field of study as an interdisciplinary phenomenon. At least, three important disciplines, geography, architecture and social sciences, have engaged in analyzing this phenomenon by using each other’s methods, indicators, and objects. The extensive scientific branches of city have attracted the attentions of phenomenologists, engineers, economists, politicians, researchers of cultural studies, environment, and media. In this paper, the interdisciplinary aspect of city is reviewed by focusing on its connection with space, media, politics, economic and culture.