مقايسه چهار روش متداول براي اندازه‌گيري كربنات كلسيم معادل در برخي خاك‌هاي استان كهگيلويه و بويراحمد

A comparison of four methods for determining calcium carbonate equivalent in selected soils of Kohgilouye va Boyerahmad province

كربنات‌ها تركيب اصلي بسياري از خاك‌هاي مناطق خشك و نيمه‌خشك جهان هستند.اين تركيبات نقش مهمي در بسياري از ويژگي‌هاي خاك دارند. از اين‌رو تعيين كمّي مقدار كربنات كلسيم معادل با روش‌هايي كه ضمن دقت بالا، سريع و اقتصادي هستند، اهميت زيادي دارد. روش متداول در تعيين كربنات‌هاي خاك در بيشتر منابع، روش تيتر با اسيد است كه نسبتاً وقت‌گير و پر‌هزينه است. در پژوهش حاضر، اين روش (به عنوان روش مرجع) با سه روش فشاري، انحلال در اسيد استيك و كاهش وزن در 30 نمونه خاك استان كهگيلويه و بويراحمد (با ميزان كربنات معادل 13 تا 91 درصد و كاربري متفاوت) و در 3 تكرار مقايسه شد. نتايج نشان داد كه بين ميانگين مقادير اندازه‌گيري شده با روش‌هاي مختلف، اختلاف معني‌داري وجود ندارد. نمودار پراكنش نشان داد كه دقت روش فشاري بيشتر از ساير روش‌ها است. نتايج تجزيه واريانس يك‌طرفه نيز نشان داد كه روش‌هاي فشاري و تيتر با اسيد به ترتيب كمترين و بيشترين ضريب تغييرات درون نمونه‌‌اي را داشتند. در مجموع، روش‌هاي فشاري و كاهش وزن نسبت به ساير روش‌ها، براي تعيين مقدار كربنات كلسيم معادل در خاك‌هاي مطالعه شده پيشنهاد مي‌شوند.

Carbonates are the main component of the most soils of arid and semi-arid regions in the world. Most soil characteristics are greatly influenced by carbonates. Therefore, determination of soil carbonates by a relatively precise, rapid and economic method has a great importance. The acid-titration technique used in most laboratories is a relatively time-consuming and costly method. In this study, 30 soil samples (with a calcium carbonate equivalent of 13-91% in different land uses) with three replications were used to compare acid-titration method with acetic acid (pH), pressure and, weight-loss methods. No significant differences were observed in measured carbonate levels using different methods. However, dot plots indicate that pressure method is the most precise among the four compared methods. One-way ANOVA results exhibited that pressure and acid-titration methods have minimum and maximum values of coefficient of variations, respectively. Overall, the pressure and weight- loss methods are recommended for soil carbonate measurement in the studied soils.