ارزيابي روش هاي توليد برنج در استان گيلان با استفاده از فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP)

Evaluation of rice production systems in Guilan province by using of Analytical Hierarchy Process (AHP)

جهت بررسي و انتخاب بهترين روش توليد برنج در استان گيلان، از بين روش هاي سنتي، نيمه مكانيزه و مكانيزه از فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) استفاده شد. بدين منظور از داده هاي به‌دست آمده از 25 كارشناس بخش كشاورزي و 18 كشاورز پيشرو استان گيلان در سال زراعي 1391 استفاده شد. در اين روش ارزيابي، پنج معيار اصلي در نظر گرفته شد كه شامل: 1- معيار زراعي 2- معيار مديريت مصرف انرژي 3- معيار اقتصادي 4- معيار اجتماعي 5- معيار ارگونوميكي (آلودگي محيطي و راحتي كار در كشت) بودند. اساس كار اين روش تعيين ميزان اهميت و رتبه بندي معيارهاي موثر در انتخاب بهترين روش توليد برنج از طريق تخصيص وزن نسبي به معيار ها با توجه به نظرهاي ارايه شده در پرسش نامه ها بود. با استفاده از نرم افزار (Expert Choice) تحليل سلسله مراتبي انجام گرفت. نتايج تجزيه و تحليل اين بررسي با روش AHP نشان داد كه در بين معيارهاي مورد بررسي معيار ارگونوميكي بيشترين و معيار انرژي مصرفي كمترين اهميت را براي كارشناسان و كشاورزان در بخش زراعت برنج دارد. در بين سيستم هاي توليد برنج، روش مكانيزه با ميانگين وزني 347/0، مناسب ترين روش توليد برنج است و روش نيمه مكانيزه با ميانگين وزني 329/0 و روش سنتي با ميانگين وزني 324/0 به ترتيب در رتبه هاي بعدي قرار داشتند. با اين وجود نتايج حاصل نشان داد كه توليد برنج به روش مكانيزه از لحاظ معيار اجتماعي نسبت به ديگر روش ها از مقبوليت كمتري بين كشاورزان برخوردار است. اين موضوع بيانگر اين واقعيت است كه توليد برنج در گيلان نياز به همت بيشتر مسيولين دارد تا در مديريت بهتر اين روش و در صورت امكان با فرهنگ سازي مناسب راهي براي افزايش استفاده از سيستم هاي مكانيزه در نظر گرفته شود.

To evaluate and select the best system of rice production among traditional, semi-mechanized and mechanized systems, in Guilan province, the Analytical Hierarchy Process (AHP) was used. Hence the data obtained in 2012 from 25 agricultural experts and 18 pioneer farmers was used for analysis. For this method of evaluation, five main criteria considered were 1- Agronomic criteria 2- Energy criteria 3 - Economic criteria 4 - Social criteria 5- Ergonomic criteria (pollution and ease of cultivation). This technique determined and ranked the importance of criteria affecting on selection of best rice production system based on attributing relative weights to factors with respect to comments provided in the questionnaires. By using of software (Expert Choice) Analytical Hierarchy Process was done. The result of this survey by AHP techniques showed that Ergonomic criteria had the most and Energy criteria had the least importance for expert and farmer in rice production section. Between rice production systems, the mechanized system to 0.347 weighted average was the best rice production system and semi-mechanized system to 0.329 weighted average and traditional system to 0.324 weighted average was later respectively. However the result of AHP techniques showed that the mechanized system based on Social criteria was weak. It shows that rice production in the province of Guilan need to Authorities try for better management and if possible to establish cultural appropriate to increase the use of mechanized system be considered.