نظام ارزي مطلوب اقتصاد ايران در اقتصاد مقاومتي

The Optimal System of Exchange for I.R. of Iran in a Resistance Economy Framework

اقتصاد مقاومتي مفهوم جديدي است كه با شدت گرفتن تحريم‏هاي آمريكايي- غربي عليه اقتصاد ايران موضوعيت پيدا كرده و به ‏تعبيري عبارت از مجموعه تدابير مديريتي جهت حداقل‏سازي آسيب‏پذيري اقتصاد ايران در برابر ريسك‏هاي متعدد داخلي و خارجي مي‏باشد. يكي از بخش‏هاي اقتصاد ايران كه همواره در معرض آسيب و ريسك قرار دارد بازار ارز مي‏باشد؛ از اين رو در مقاله حاضر با توجه به آسيب‏پذيري‏هاي نظام ارزي كشور تلاش شده است تا با معرفي و برآورد مدل‏هايي كه ارتباط بين نرخ ارز با صادرات، واردات و توليد را بررسي مي‏كنند و همچنين با آسيب‏شناسي نظام ارزي موجود، راهكارهايي براي پي‏ريزي نظام ارزي به‏معني دقيق آن بيان شده و سپس نظام ارزي مطلوب براي اقتصاد ايران در چارچوب اقتصاد مقاومتي معرفي و پيشنهاد شود. نظام ارزي به معني دقيق آن در اقتصاد ايران وجود ندارد چراكه عوامل ذره‏اي در طرفين عرضه و تقاضاي بازار ارز تعيين‏كننده نرخ ارز نيستند. با توجه به نتايج حاصل از برآورد مدل‏هاي مربوط به تاثير نرخ ارز بر صادرات، واردات و توليد از يكسو و آسيب‏شناسي نظام ارزي موجود كشور از سوي ديگر بيان مي‏گردد كه براي پي‏ريزي و شكل‏گيري نظام ارزي در اقتصاد ايران (كه فرآيندي زمان‌بر است) بايستي مجموعه اقداماتي انجام گيرد كه اهم آنها عبارتند از بكارگيري سياست‏هاي اقتصادي به‏ قصد متنوع‏سازي صادرات كالاها و خدمات، اصلاح ساختارهاي نهادي و فني و تكنولوژيكي توليد كشور، افزايش بهره‏وري نهاده‏هاي توليدي به‏خصوص بهره‏وري نيروي‏كار، ارتقا رقابت‏پذيري كالاها و خدمات توليدي در اقتصاد كشور و نهايتاً تنوع‏بخشي به منابع ارزآوري از نفت و محصولات وابسته به آن به غيرنفت. بدنبال شكل‏گيري نظام ارزي، نظام ارزي شناور مديريت‏شده به‏عنوان نظام ارزي مطلوب براي اقتصاد ايران معرفي و پيشنهاد گرديد كه دليل آن مربوط به مزاياي نظام ارزي شناور و همچنين امكان مديريت نرخ ارز در مواقع لزوم مي‏باشد.

Resistance economy is a new concept that has been introduced with escalating U.S.-West sanctions against Iranʹs economy. In other words resistance economy is a set of management methods for minimizing the vulnerability of the economy to numerous external and internal risks. One of the sectors of the Iranʹs economy that has always been vulnerable to risk is the exchange market. This paper considering the vulnerability of exchange system attempts to introduce optimal exchange system for Iranʹs economy by presenting and estimating models for the study of the pathology of the currency exchange system. We could argue that there is no real exchange market in Iranʹs economy, because there is not a micro based supply and demand factors in the exchange market. Based on our findings, the following measures are recommended: implementing economic policies to diversify exports of goods and services, reforming institutional structures and the technology of productive sectors, increasing efficiency of production factors, especially labor productivity, enhancing the competitiveness of goods and services produced in the Iranʹs economy and finally diversifying sources of exchange supply from oil and related products and non-oil. Following the formation of exchange system, this paper proposes a managed floating exchange system as optimal exchange system for Iranʹs economy.