بررسي ريسك سيستماتيك عملكرد و عوامل موثر بر شدت آن در محصول سيب در ايران: كاربرد الگوهاي اتورگرسيو فضايي

Exploring Systematic Yield Risk and Its Strengthening Factors for Apple Production in Iran: Application of Spatial Autoregressive Models

وجود ريسك سيستماتيك عملكرد در بخش كشاورزي يكي ازدلايل اصلي بروز خسارت هاي سنگين در بخش كشاورزي و يكي از موانع توسعه نظام بيمه در كشور است. تحقيق حاضر با هدف بررسي وچود ريسك سيستماتيك و دامنه وشدت آن در محصول سيب در ايران صورت گرفته است. در اين راستا ابتدا مناطق توليدي اين محصول با روش پهنه بندي مبتني بر رژيم هاي دمايي پهنه بندي شده اند. در مرحله دوم، با استفاده از الگوهاي رگرسيوني فضايي مرتبه اول در هر يك از پهنه هاي ايجاد شده وجود ريسك سيستماتيك و شدت آن بررسي و در آخر، با استفاده از الگوهاي رگرسيوني فضايي تكميلي تاثير متغيرهاي اقليمي بر روي عملكرد سيب اندازه گيري شده است. نتايج حاكي از آن است كه مناطق توليد محصول سيب در كشور، قابل تفكيك به دو منطقه “كوهستاني” و “پست و كوهپايه اي” مي باشد. در مناطق توليدي كوهستاني وقوع سرماي شديد و در مناطق پست و كوهپايه اي وقوع خشكسالي سبب بروز ريسك سيستماتيك مي شود. نتايج الگوهاي فضايي تكميلي نشان مي دهد كه خشكسالي با وقفه يكساله، بروز سرما در فروردين ماه، ميانگين دماي ماه تير و مرداد، ميزان بارش كل و ضريب تغييرات بارش در سال از جمله متغيرهاي اقليمي مهم و موثر بر عملكرد سيب در ايران مي باشند

The presence of yield systematic risk in agricultural sector is one of main reason of facing this sector with huge damages and one of the restricting factors in developing agricultural insurance in Iran. This study explores the presence of systematic yield risk and the extent and severity of yield spatial dependence for apple production in Iran. To this end, the apple production regions were grouped into two climatic regions based on the thermal regimes. In the second step, systematic yield risk has been explored using the first order spatial autoregressive (FAR) model in each of the two climatic regions. Finally, the effects of climatic variables on the yield of apple have been estimated using more general spatial autoregressive models. Results indicate that apple production regions can be classified into two mountainous and plains regions. Apple yields are correlated across space in each of the two regions. Frost in the first region and drought in the second region is accounted for the presence of systematic yield risk in apple production in Iran. Results from more general models revealed that one year lag of drought, the occurrence of frost in March, average of temperature in June and July, total annual precipitation, and variation of precipitation are important climate variables that affect apple yield in Iran