اثر عمق زهكش و لايه محدود كننده بر دبي و شوري زهاب در اراضي فارياب جنوب خوزستان

Effect of drainage depth and impermeable layer on the flow rate and drainage water salinity in the irrigated soils of south khuzestan

كاهش دادن مقدار زهاب خروجي و بالا نگه داشتن سطح ايستابي در نزديكي عمق ريشه با كاهش عمق كارگذاري زهكش ها درجهت حفاظت از منابع آب و خاك، از نگرش‌هاي نوين زهكشي مي باشد. در اين تحقيق براي بررسي تاثير كاهش عمق زهكشي بر شوري و دبي زهاب، دو مزرعه 11-9R با عمق متوسط زهكشي2 متر با فاصله 60 متر و مزرعه7-8R با عمق متوسط زهكشي 4/1 متر و فاصله 40 متر در اراضي كشت نيشكر جنوب خوزستان انتخاب شد. طي دوره تحقيق با احداث شش گروه پيزومتر در دو مزرعه با فواصل مختلف از جمع كننده زهاب، تراز سطح آب زيرزميني و دبي زهاب به صورت روزانه و شوري آب زيرزميني و زهاب در هر دور آبياري اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه با افزايش آبياري ها، اختلاف بار هيدروليكي بين لايه هاي پايين نسبت به لايه هاي بالايي در هر دو مزرعه جريان عمودي را به سمت بالا برقرار مي‌كند. همچنين با كاهش عمق كار گذاري زهكش‌ها، مقدار شوري آب زيرزميني كاهش يافت، ليكن اين تغييرات شوري به عمق لايه محدود كننده نيز وابسته بود. همچنين مشخص شد كه شوري زهاب علاوه بر شوري آب آبياري تحت تاثير شوري آب زيرزميني بوده و تفاوت در عمق زهكشي، موقعيت لايه محدود كننده و وجود عدسي‌هاي ماسه‌اي بر اين شوري موثر است. همچنين با كاهش عمق زهكشي دبي زهاب به شدت كاهش يافت به طوري كه در مزرعه 11-9R، دبي زهاب خروجي 86/3 ليتر برثانيه و در مزرعه 7-8R اين مقدار به74/0 ليتر بر ثانيه رسيد.

A new approach in drainage design call for the control of shallow water table at vicinity of the crop rootzone for the purpose of proper soil and water conservation. The objective of this study was to evaluate the effect of reducing drainage depth on salinity and water rate of drains. For this purpose, R 9-11 farm with average drainage depth of 2 and distance of 60 meters and a R 8-7 farm with depth of 1.4 and distance of 40 meters of sugarcane in south Khuzestan were selected. During the study, constructing six pisometers groups in two farms with different distances from drain collector, the daily water table level and outlet drain flow rate and the salinity of groundwater, and outlet drain in each irrigation were measured respectively. Results indicated that by increasing the irrigation water, the difference of hydraulic load between the bottom layers to the top ones in both farms, leads the vertical flow upwards. In addition, by reducing the drain insertion depth, the groundwater rate of salinity reduces, but these changes of salinity depend on the impermeable layer depth. In addition, by reducing that drain salinity was affected by irrigation water and groundwater salinity and the difference of drain insertion depths, location of impermeable layer and sand lenses affect this salinity. In addition, by reducing the drain insertion depth, outlet drain flow rate was intensively reduced such that in R 9-11 and R 8-7 farms, outlet drain reached to 3.86 and 0.74 L/s, respectively.