گونه شناسي تبرهاي عصر مفرغ حوزه فرهنگي جنوب شرق ايران: تبرهاي مفرغي موزه هرندي كرمان

Typology of Bronze Axes of Southeastern Iran: Case Study: Bronze axes of Harandi Museum, Kerman

فراواني كانسارهاي مس در حوزه فرهنگي جنوب شرق ايران به خصوص استان كرمان را مي توان به عنوان يكي از دلايل شك لگيري و گسترش صنعت فلزكاري در اين حوزه در نظر گرفت كه باعث خلق آثار منحصر به فردي از آلياژ مفرغ گرديد. اشياي مفرغي، به ويژه نمونه هاي استان كرمان، غناي فرهنگي اين مرحله زماني را دقيق تر نشان مي دهند. عصرمفرغ ايران حدود اواخر شش هزار سال تا اواسط چهار هزار سال قبل را در بر مي گيرد. از ميان اشياي مفرغي مي توان تبرها را نام برد. تبرهاي مفرغي مورد مطالعه در اين پژوهش همگي در موزه هرندي كرمان نگهداري مي شوند. با مطالعه ميداني مجموعه تبرهاي مفرغي در موزه و مقايسه تطبيقي آنها بر اساس منابع در اين پژوهش به پرسش هايي به مانند: كاربرد، تكنيك و جايگاه آن در حوزه فرهنگي مورد مطالعه پاسخ داده مي شود. آن ها از نظر فرم، نحوه قرارگيري تيغه، شيوه ساخت و نيز از نظر كاربرد طبقه بندي و در نهايت مورد مقايسه تطبيقي قرار مي گردند. تشابه نسبي تبرهاي حوزه جنوب شرق ايران با تبرهاي خارج از اين حوزه فرهنگي و فرهنگ هاي همسايه ايران در مناطق شرقي و شمال شرقي به ويژه باختر و آسياي ميانه، نشان از تبادلات فرهنگي فرامنطقه اي دارد. اين ارتباطات منطقه اي و فرامنطق هاي را مي توان در تجارت مواد خام فلزي، سن گهاي قيمتي و نيمه قيمتي و نيز اشياي شان زا جستجو نمود، واقعيتي كه در متون بين النهريني اين زمان نيز تاييد مي گردد.

The abundance of copper deposits in the Kerman Province of Iran can be considered as one of the main reasons for the emergence of the extensive ancient metallurgical activities in the ancient cultural domain of southeastern Iran by the third millennium BCE. This has partly resulted in the production of some of the most exquisite ancient bronze artifacts in the Kerman region and southeastern Iran, among which the bronze axes are of significant value. In this study, we investigated the collection of ancient bronze axes kept in the Harandi museum of Kerman from different viewpoints including their forms, the position of the blades, the technology of manufacturing, the way of utilization and function, and consequently their prestigious position. These axes were also compared with the same age axes of the other regions in Western Asia. This comparison indicates an extensive cultural and commercial exchange among the neighboring areas of Kerman together with farther regions including central Asia, Afghanistan, Turkmenistan, Pakistan, Luristan, and Mesopotamia, the latter exchange has also been acknowledged in the ancient texts.