نگاهي نو به قلعه مير غلام هاشمي، با توجه به عناصر سازنده بنا ( قلعه يا كاروانسرا)

A New Look to the Mir GholamHashemi Castle, the Components of the Building (Castle or Caravansary)

قلعه ميرغام هاشمي در استان ايام و در روستاي فرهاد آباد از توابع شهرستان دره شهر قرار دارد. بناي قلعه، بر طبق كتيبه موجود در قسمت ورودي آن، مربوط به دوره ي قاجاريه است. اين كتيبه تنها مدركي است كه از بنا با نام قلعه ياد مي كند. عليرغم معنايي كه از اين كلمه استنباط مي شود در اين بنا همانند قاع اين دوره هيچ تمهيدات نظامي در نظر گرفته نشده است. هيچ نشاني از بر جهاي ديدباني با تيرك شهاي بزرگ، درهاي آهني و خندق، انبار مهمات، زندان و...كه از شاخص هاي معماري نظامي قاع ايران مي باشند، در اين جا ديده نمي شود. آن چه در اين پژوهش مورد بررسي و تحليل قرار گرفته و يافته ي تحقيق را در بر مي گيرد اثر معماري مي رغلام هاشمي واقع در روستاي فرهادآباد است. اين پژوهش با روش توصيفي – تحليلي و با گردآوري اطلاعات به صورت ميداني و مطالعات كتابخانه اي، به بررسي و تحليل كاركرد اصلي بنا با مقايسه ي آن با ديگر بناهاي مشابه از دوره ي قاجاريه، جهت روشن كردن كاركرد بنا و در نتيجه تصحيح وجه تسميه ي آن پرداخته است. هدف پژوهش بر آن است كه با تحليل داد ه هاي موجود، كاركرد اصلي اين بنا را مشخص سازد كه قلعه است يا كاروانسرا. سوال نگارندگان در اين پژوهش مبتني بر آن است كه شاخصه هاي معماري به كار رفته در شاكله ي اين بنا چگونه قابل تبيين است و فرضي هي تحقيق مبتني بر آن است كه مشخصه هاي معماري به كار رفته در اين بنا مصداق كاملي از يك كاروانسراي قاجاري است. نتيجه ي پژوهش نشان مي دهد كه اين اثر، كاروانسرايي از نوع كاروانسراهاي خصوصي است كه در كنار كاركرد اصلي خود، نقش حفاظتي و دفاعي را نيز بر عهده داشته است. اين بنا، هم در امر كمك رساني به مقررات مملكتي نظارت داشته و هم اين كه با تنظيم نمودن مناسبات اجتماعي روستاهاي اطراف خود، عاوه بر راهنمايي قافله هاي كارواني سود و عايدات فراواني را نصيب خان منطقه نموده است.

Mir GholamHashemi castle in Ilam is located in Farhad Abad village near the DarrehShahr city. According to the inscription on the entrance of the building of the castle, it is dates back to Qajar period. This inscription is the only evidence that names the building a ‘castle’. Unlike the implication of the word, there is no sign of military considerations, like other castles of this period. Architectural indicators of Iranian military castles such aswatch towers, loopholes, large iron gates, moats, magazine, prisons and the like are not found there . This research studies Mir Gholam Hashemi castle architecture work that is located in Farhad Abad village. This study used field research and literature review to analyze the main function of this building compared to other similar buildings in Qajar period. The purpose of this study is to analyze the available data to specify the use of this construction, whether it is a castle or a caravansary. The research question is that, what are the architectural elements that are used in the construction of this building; and the research hypothesis is that the architectural elements used in this building represents a Qajar caravansary. The results show that, this castle can be considered as a kind of private caravansary which in addition to its original purpose had some defensive and protective functions. This building was also supervising execution of country laws and by managing social relations between adjacent villages, in addition to guiding caravans, raised financial profits for the local Khan.