اثرات جنگل كاري با گونه هاي بومي و غير بومي بر ميزان ترسيب كربن خاك در مناطق خشك زاگرس (مطالعه موردي: پارك جنگلي آبگرم دهلران)

Effects of native and exotic tree plantation on carbon sequestration at arid areas of Zagros region (Case study: Abgarm forest park, Dehloran)

افزايش نگراني ها در زمينه گرمايش جهاني موجب شده كه به خاك و توانايي آن در ترسيب كربن توجه ويژه اي شود. اين تحقيق به منظور بررسي اثر جنگل كاري بر ترسيب كربن خاك در مناطق خشك انجام گرديد. براي اين منظور پارك جنگلي آبگرم دهلران (با گونه هاي اكاليپتوس، كهور و كنار) و يك منطقه شاهد همجوار (غيرجنگلي) انتخاب و به طور تصادفي- سيستماتيك از عمق 20-0 سانتي‌متري خاك نمونه‌برداري و ميزان ترسيب كربن و ساير عناصر نظير فسفر، پتاسيم، ازت، وزن مخصوص ظاهري، اسيديته، رطوبت، درصد رس، سيلت، شن و سنگ ريزه اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه ميزان ترسيب كربن خاك در منطقه جنگلي معادل 71/117 تن در هكتار و تقريباً پنج برابر منطقه غيرجنگلي (82/24 تن در هكتار) بود. همچنين ميانگين ترسيب كربن خاك در رويشگاه كهور به طور معني داري (005/0P < ) بيشتر از رويشگاه كنار بوده، اما بين ميزان ترسيب كربن در رويشگاه هاي كهور و اكاليپتوس و رويشگاه هاي كنار و اكاليپتوس اختلاف معني داري وجود نداشت. ميزان ترسيب كربن خاك در منطقه متراكم رويشگاه اكاليپتوس به طور معني داري بيشتر از منطقه غيرمتراكم بوده، اما از اين نظر در دو رويشگاه كنار و كهور تفاوت معني داري وجود نداشت. از سوي ديگر ميزان ترسيب كربن خاك در زير و خارج تاج پوشش در رويشگاه كنار به طور معني داري متفاوت بوده، اما در دو رويشگاه ديگر تفاوت معني داري مشاهده نشد. با توجه به نتايج اين تحقيق مي‌توان ابراز داشت كه توسعه جنگل‌كاري اين منطقه نقش مهمي در كاهش آلودگي هاي اتمسفري داشته است، به گونه اي كه توسعه اين جنگل‌كاري ها را در سطوح بيشتر مي توان پيشنهاد نمود. واژه‌هاي كليدي: اكاليپتوس، كهور، كنار، خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك

World anxiousness to earth global warmness brought a special attention to soilʹs potential for carbon sequestration. The purpose of the trial was to investigate effects of tree plantation on carbon sequestration at arid lands. For this reason, a site at forest park of Dehloran area in Ilam province of Iran was chosen where three tree species, including Eucalyptus camaldulensis, Prosopis juliflora and Ziziphus spina-christi had been planted before. Based on random systematic statistical method, 6- 10 sampling plots of 10 x 10 m. size were allocated for each species at planted and unplanted (control) parts, separately. Soil sampling was made in center of each plot at 0-20cm depth after removing the organic layer of the soil surface to measure carbon sequestration, N, P, K, pH, moisture, bulk density, silt, sand, clay and gravel amount. Results showed that carbon sequestration rate under the trees cover was 117.7 ton per hectare which was about five times more than the control plots (24.82 T/ha). Furthermore, only average carbon sequestration rate under P. juliflora plots was significantly more than under Z. spina-christii plots (p < 0.005). In addition, only average carbon sequestration at high density plots was significantly more than at low density plots under E. camaldulensis species. There was only significant difference between plots outside and inside crown cover of Z. spina-christii in respect to carbon sequestration rate. Overall, it might be concluded that forest plantation at Dehloran area played an important role in reducing atmospheric pollution and its area should be increased at high extent. Keywords: Soil physical and chemical properties, Eucalyptus, Prosopis, Ziziphus