برنامه‌ريزي مكاني و امكان‏سنجي نواحي مستعد طبيعت‌گردي با نگرش آمايش سرزمين (مطالعه موردي: منطقه سليمان‌تنگه شهرستان ساري)

Spatial Planning and Feasibility Study for Suitable Region in Ecotourism by Land Use Planning (Case Study: Soleiman Tangeh Basin, SARI Township)

در يك سرزمين، نحوه ساماندهي و سيماي محيط‏هاي طبيعي و انسان‏ساخت، بايد آينه تمام‏نماي چگونگي روند توسعه ملي در آن سرزمين باشد. امروزه، در پي بروز بحران‏هاي زيست‏محيطي، نابودي منابع و ايجاد موانع در راه رسيدن به توسعه پايدار، لازم مي‏آيد برنامه‏ها بر اساس شناخت و ارزيابي توان محيطي صورت گيرد تا هم بهره‏برداري در خور و مستمر از محيط صورت گيرد و هم ارزش‏هاي طبيعي محيط حفظ شود. از اينرو پيش از تدوين راهكارهاي توسعه و اجراي آن، بررسي جغرافيايي منطقه و شناخت توان‏هاي محيطي آن و سپس تعيين توان بوم‌شناسي سرزمين به برنامه‏ريز اين امكان را مي‏دهد تا بر اساس توان‏هاي منطقه، جهت و راهكارهاي توسعه منطقه را مشخص نموده و برنامه‏اي متناسب با شرايط منطقه ارايه دهد. با توجه به اينكه محيط‏زيست طبيعي، توان بوم‌شناسي محدودي را براي استفاده‏هاي انسان داراست، ارزيابي توان بوم‌شناسي به عنوان هسته مطالعات زيست‏محيطي با پيشگيري بحران‏هاي موجود، بستر مناسبي براي برنامه‏ريزي زيست محيطي فراهم مي‏آورد. وجود منابع طبيعي منحصر به فرد در استان مازندران شرايط بسيار مناسبي را براي توسعه صنعت گردشگري در اين استان مهيا كرده است. يكي از ظرفيت هاي طبيعت گردي استان مازندران كه ضرورت ارزيابي قابليت تفرجي و برنامه‏ريزي اصولي آن توسط مسيولين امر احساس مي شود، منطقه گردشگري سد شهيد رجايي ساري مي باشد. لذا اين پژوهش بر آن است تا با شناسايي معيارهاي موثر، به ارزيابي توان اكولوژيكي منطقه جهت كاربري طبيعت‌گردي بپردازد. در اين راستا پس از شناسايي معيارها (از قبيل عوامل فيزيوگرافي، شرايط زمين شناسي، خاك شناسي، راه‏هاي دسترسي، كاربري اراضي، شبكه هيدروگرافي، اقليم منطقه و ...)، اقدام به تهيه پايگاه داده‏هاي مكاني آنها در سامانه اطلاعات جغرافيايي(GIS) شد. در ادامه، پس از استانداردسازي اين معيارها به روش منطق فازي در محيط نرم افزارArc GIS ، با استفاده از نظرسنجي پرسشنامه‏اي از 32 كارشناس و به كمك روش آنتروپي شانون به هر يك از معيارها وزن خاصي اختصاص داده شد. سپس با تلفيق و رويهم‏گذاري اين معيارها، بر اساس منطق فازي، نقشه نهايي كه بيانگر مناطق تفرجگاهي است، حاصل شد. منطقه موردمطالعه در نقشه توليد شده به سه طبقه بسيار مناسب، مناسب و نامناسب به منظور برنامه‏ريزي جهت انواع فعاليت‏هاي تفرجي تقسيم شده كه در نهايت 25/5045 هكتار از آن به عنوان مكان‏هاي بسيار مناسب شناسايي شده‏ است.