ارزيابي هيدروشيميايي منابع آب زيرزميني از نظر شرب با استفاده از روش‌هاي تحليل سلسله مراتبي (AHP) و منطق فازي در GIS (مطالعه موردي: دشت عقيلي در شمال‌شرق خوزستان)

Hydrochemical assessment of groundwater resources for drinking by Analytical Hierarchy Process (AHP) and Fuzzy Logic in GIS (Case Study: Aghili Plain in northeast Khuzestan)

هدف از اين مقاله ارزيابي هيدروشيميايي منابع آب زيرزميني دشت عقيلي در شرق استان خوزستان است. به اين منظور از پارامترهاي متعددي استفاده مي‌شود كه از آن جمله مي‌توان به TDS و كاتيون و آنيون‌هاي اصلي موجود در آب اشاره كرد. وقتي كه چندين پارامتر براي ارزيابي وجود دارد، كار ارزيابي نيز پيچيده‌تر مي‌گردد. به اين منظور مي‌توان از روش AHP، كه يكي از گسترده‌ترين ابزارهاي تصميم‌گيري چندمعياره است، استفاده كرد. در اين پژوهش، به‌منظور انجام اين مقايسه، براي هر يك از پارامترها يك ضريب خطر محاسبه شد. سپس براساس مقدار اين ضريب ارزش هر دو پارامتر نسبت به‌هم مشخص و ضريب وزني براي هر پارامتر تعيين گرديد. براي تحليل و ارزيابي چندمعياره، پارامترها بايد از نظر مقياس‌هاي اندازه‌گيري همسان‌سازي شوند. به اين منظور از روش منطق فازي استفاده شده كه با اعمال تابعي مشخص، بيش‌ترين ارزش (عدد 1) به حداكثر عضويت و كم‌ترين ارزش (عدد صفر) به حداقل عضويت اختصاص مي‌دهد. به اين منظور از تابع خطي (Linear) استفاده و مقادير حداكثر و حداقل هر پارامتر با توجه به طبقه‌بندي شولر تعريف شد. سپس به‌منظور ارزش‌دهي به پارامترها نقشه استاندارد هر پارامتر در وزن به‌دست آمده از روش AHP ضرب گرديد و براي ارزيابي و تعيين مدل‌هاي تلفيقي مناسب از عمل‌گر گاماي فازي به‌عنوان مدل منتخب، استفاده شد. نتيجه اين تلفيق نشان داد، بيش‌تر نواحي دشت عقيلي آب زيرزميني از نظر شرب در طبقه خوب قرار مي‌گيرد و تنها بخش‌هاي كوچكي از دشت در جنوب غرب دشت كيفيت نامناسب تا غيرقابل شرب را نشان مي‌دهد. واژه‌هاي كليدي: كيفيت آب زيرزميني، دشت عقيلي، تحليل سلسله مراتبي، منطق فازي، GIS

The target of this article is hydrochemical of assessment Aghili plain ground water resources in the eastern Khuzestan province. In order to do this several parameters such as TDS and cation and anion that exists in the water were used. AHP method as one of the most widespread method using decision-making tools was applied. In order to do comparison, a coefficient of danger for each parameter was calculated. Then based on this coefficient, the value of each parameter and specified weight coefficient was determined. For analyzing and assessment of several criterion, parameters should be accommodated for measurementʹs scale. For this purpose, the logic fuzzy method using specific function, devoting the most value (number one) to the maximum of membership and the lowest value (number zero) to least membership was applied. In order to use the linear function the Schoeller classification was used to define maximum and minimum quantities of each parameter. The results indicate that ground water in most area of the Aghili Plain for drinking is in good level and just small parts indicate unsuitable quality in the south-west plain. Keywords: Groundwater quality, Aghili plain, Analytical hierarchy process, Fuzzy logic, GIS