مقايسهي اثربخشي شيوه‌هاي ارايه و تهيهي نقشه‌هاي مفهومي بر درك مطلب

Comparing effectiveness of methods of presentation and providing concept maps on reading comprehension

در اين پژوهش اثربخشي شيوه هاي ارايه و تهيه‌ي نقشه هاي مفهومي (ارايه‌ي نقشه هاي مفهومي از قبل آماده، نقشه كشي مفهومي مداد-كاغذي و نقشه كشي مفهومي رايانهاي) بر درك مطلب مورد مقايسه قرار گرفت. آزمودني هاي پژوهش عبارت بود از 66 دانش‌آموز سال سوم متوسطه (33 دختر، 33 پسر) كه از بين دانش‌آموزان سال سوم متوسطه شهرستان تربت حيدريه در سال تحصيلي 91-1390به صورت تصادفي خوشه اي انتخاب شدند. اين افراد در سه گروه آزمايشي و يك گروه كنترل بهصورت تصادفي گمارش شدند. ابزارهاي مورد استفاده عبارت بودند از: 1) متون آزمايشي، 2) آزمون درك مطلب، 3) نرم افزار Camp Tools، و 4) نقشه هاي مفهومي محقق ساخته. براي اجراي اين پژوهش ابتدا از همه‌ي گروه ها پيش آزمون درك مطلب از متون آزمايشي به عمل آمد. سپس يك گروه همراه با متون آزمايشي نقشه هاي مفهومي از قبل آماده را مطالعه كردند. گروه ديگر نيز بعد از 4 جلسه آموزش نقشه كشي مفهومي به صورت مداد-كاغذي، از متون آزمايشي، نقشه‌ي مفهومي تهيه كردند. گروه آزمايشي سوم نيز بعد از 5 جلسه آموزش نقشه كشي مفهومي به كمك رايانه، به تهيه‌ي نقشه مفهومي، از متون آزمايشي اقدام نمودند. بعد از مطالعه يا تهيه نقشه مفهومي به‌دست گروه هاي مختلف، از آزمودني ها خواسته شد تا به سوالات آزمون درك مطلب پاسخ دهند. گروه كنترل نيز متون آزمايشي را بدون تهيه يا ارايه نقشه‌ي مفهومي مطالعه كردند. يافته ها نشان داد كه ارايه‌ي نقشه هاي مفهومي از قبل آماده نسبت به مطالعه متن هاي بدون نقشه مفهومي، درك مطلب آزمودني ها را بهطور معناداري افزايش مي دهد. ولي، تهيه‌ي نقشه مفهومي توسط آزمودني ها بهكمك رايانه يا بهصورت مداد-كاغذي، نسبت به مطالعه متون آزمايشي بدون نقشه مفهومي (گروه كنترل)، تفاوت معناداري نداشت. نتيجه‌ي اصلي اينكه بهترين راه براي افزايش درك مطلب، همراه نمودن نقشه هاي مفهومي از قبل آماده با متون مورد مطالعه دانش‌آموزان است.

The purpose of this study was to compare the effectiveness of methods of presentation of concept maps and methods of concept mapping on reading comprehension. The subjects consisted of 66 third-year high school students (33 female, 33 male), who were selected randomly by multistage sampling method. Participants were randomly assigned to three treatment groups and one control group. The research instruments were: 1) experimental texts, 2) comprehension test, 3) Camp Tools software, and 4) teacher-generated concept maps. The treatment groups included computer-based concept mapping, paper-pencil concept mapping, and reading text with prepared concept maps. The control group for the study did not receive any concept map. The results of this study indicated that presentation of per-prepared concept maps significantly improved comprehension, compared to the map generation and control group. But the difference between paper-pencil and computer-based concept mapping compared to the control groups were not statistically significant. Based on the research results, it is suggested that the best way to use concept maps is teacher-generated concept maps with texts.