جامعه‌شناسي گياهي منطقه حفاظت شده خيبوس

Phytosociology of Khybus Protected Area

هدف اين پژوهش تعيين گروه‌هاي جامعه‌شناختي گونه شمشاد در توده‌هاي طبيعي و دست‌نخورده شمشاد در منطقه حفاظت‌شده خيبوس (زيراب سوادكوه مازندران) است. براي اين منظور داده‌هاي مربوط به پوشش گياهي از سطح 64 رولوه به‌صورت سيستماتيك- انتخابي با ابعاد شبكه شناور 200 و 400 متري به مساحت 400 مترمربعي با تاكيد بر اصل توده معرف برداشت شد. با تجزيه و تحليل داده‌هاي فلوريستيكي با استفاده از روش سنتز جدولي براون- بلانكه، تعداد 3 جامعه: كوله‌خاس- راشستان، شمشاد- راشستان و نمدار- شمشادستان به همراه 3 زيرجامعه جل انجيلي و پلت شناسايي و تفكيك گرديد. براساس نتايج طبقه‌بندي تحليل TWINSPAN تعداد 6 گروه اكولوژيك تفكيك گرديد. بررسي عضويت‌پذيري مشابه رولوه‌ها در دو سيستم طبقه‌بندي براون- بلانكه و TWINSPAN ميزان انطباق دو روش طبقه‌بندي را 4/98 درصد برآورد مي‌كند. مكان نمايي جوامع گياهي در امتداد دو محور اول و دوم تحليل DCA كه در مجموع 33 درصد از كل واريانس تركيب پوشش گياهي منطقه را تبيين مي‌سازند، نشان داد كه رولوه‌هاي هر يك از جوامع گياهي منطقه حاشيه مخصوص به خود را داشته و از يكديگر كاملاً متمايز مي‌باشند. به‌طوركلي نتايج اين پژوهش نه تنها جوامع گياهي جنگل حفاظت‌شده خيبوس را به‌عنوان يك الگوي پوشش گياهي كليماكس از جنگل‌هاي كوهستاني هيركاني براي اولين بار تشريح مي‌كند بلكه ثابت كرد كه روش سنتز جدولي براون- بلانكه با وجود توسعه روش‌هاي عددي چندمتغيره در طبقه‌بندي پوشش گياهي هم‌چنان مي‌تواند به‌عنوان يك روش كارآمد در تفكيك و طبقه‌بندي رويشگاه‌هاي جنگلي كاربرد داشته باشد.

The aim of this study was to recognize plant communities of Box tree (Buxus hyrcana Pojark.) stands in the Khybus protected area, located in the middle part of Hyrcanian forests (north of Iran). Vegetation releves, 64 numbers, were made at peak vegetation cover during last summer by systematic-selective method in 200 and 400 meter grid dimensions by consideration indicator stands concept. By using Braun-Blanquet tabular method, six distinct plant communities including three associations: Rusco hyrcani-Fagetum orientalis, Buxus Hyrcani-Fagetum orientalis and Tilia sp.-Buxetum hyrcana with three subasociations: Rusco hyrcani- Fagetum orientalis Lauroceraetosum officinalis, Buxus Hyrcani-Fagetum orientalis parrotioetosum persica and Buxus Hyrcani-Fagetum orientalis aceretosum velutinum were determined. By using two way indicator species analysis, TWINSPAN, six plant communities were recognized. Braun-Blanquet tabular method and TWINSPAN fitness were estimated as 98.4% based on similar membership of relves in each plant community. Moreover, plant communities based on two first DCA axes, which represent 33% of total variances in whole of floristic data, revealed that each plant community had its own range and rather clear bordeline. Totally, results of this study not only describe plant communities of Khybus protected area as a climax model of Hyrcanian mountainous forests for the first time but also confirm that subjective Braun-Blanquet method, despite the development of numerical methods in multivariate classification of vegetation, can be used as an efficient method of separation and classification of forest sites.