قشقايي ها و نهضت ملي ايران (از ابتدا تا پايان دولت مصدق)

The Qashqai and National Movement of Iran

پژوهش حاضر بر پايه اين پرسش ها شكل گرفته است: 1 ـ موضع قشقايي ها در برابر نهضت ملي ايران چه بود و تا پايان چه مسيري را پيمودند؟ 2 ـ طرح معروف به « طرح اميني ـ قشقايي»، گفته شده در اسناد CIA چگونه بود و قشقايي ها در برابر آن چه موضعي داشتند؟ با شروع زمامداري مصدق، رهبران ايل قشقايي، به چند دليل، آگاهانه به نهضت ملي پيوستند. آنها با پشت سر داشتن قدرت تاثيرگذار ايلي و به عنوان شخصيت هاي سياسي با داشتن دو و سپس سه كرسي مجالس شوراي ملي و سنا، وزنه موثري در سياست آن روز ايران بودند. همين تاثير برجسته و آميختگي حوزه قدرت ايلي آنها با حوزه منافع انگليس و نفت جنوب باعث مي شد تا مخالفان داخلي و به‌خصوص خارجي نهضت اهميت خاصي براي آنها قايل باشند؛ از همين رو، از ابتداي دولت مصدق، كودتاگران تلاش كردند آنها را از نهضت جدا كرده؛ يا ايل قشقايي را به ناآرامي و شورش بكشانند تا دست كم دولت را در آن منطقه حساس گرفتار نمايند، اما در اين راه توفيقي نداشتند. بر همين اساس طرح آمريكايي ـ انگليسي كودتا جايگاه ويژه اي براي قشقايي ها قايل شد. اين مقاله در برگيرنده كاركرد قشقايي ها در مورد كليت نهضت ملي و حوادث پيش آمده در طول نهضت و كودتاي 28 مرداد تا لحظه سقوط دولت در آن روز است.

This paper is based on the following questions: 1) what were the Qashqai reaction about the oil nationalization movement and how it ends? 2) what are the details of “Amini-Qashqai Plan” in CIA documents and how did the Qashqai react? With the beginning of Mossaddegh government, Qashqai leaders joined the National Movement consciously. Having the power of tribal supports and as the political characters with two and then three memberships in the National Council Parliament and Senate, they were effective in the politic of those days. Their highlight impacts and the interaction between their tribal power along with Britain’s interests and the sought oil issue were important to the internal and external oppositions. Thus from the beginning of Mossadegh government, opposers try to put the Qashqai away from the movement or provoke them against it. But their plans were unsuccessful. Therefore United State and Britain Coup plan had special attention to the Qashqai. This paper is focusing on the function of the Qashqai in the Oil Nationalization Movement until the fall of Mossadegh government on August 19th, 1953 (the 28 Mordad coup).