رويكرد عقل‌گرايانه به دانش بلاغت، پيامدها و بازتاب‌ها

Rationalistic approach to rhetoric knowledge,outcomes and reflections

با نگاهي به تاريخچه علوم بلاغي، فصلي در انتهاي اين تاريخچه به چشم مي‌خورد كه از ركود و جمود علم بلاغت از حدود قرن ششم تا كنون حكايت مي‌كند؛ مقطعي درازدامن از تاريخ اين علم كه در آن جز شرح و تلخيص‌هايي كه بر آثار گذشتگان نوشته شده است، تقريباً چيز ديگري مشاهده نمي‌شود. چنين مي‌نمايد كه اين پديده يك علت اصلي داشت و آن اينكه در اين دوره، بلاغت كه پيش از آن به عنوان يك «فن» شناخته مي‌شد و بر پايه ذوق بشر پيش مي‌رفت، آرام آرام با مطرح شدن مباحث عقلي و فلسفي در آن، جاي خود را به يك «دانش» نسبتاً عقلي با ساختارهايي كاملاً غيرمنعطف و منطقي سپرد. اين نوع نگاه در جاي جاي دانش بلاغت، از شيوه‌ي تقسيم‌بندي مباحث تا ريز قواعد مطرح در آن، تاثير گذاشت. امري كه پيدايش آسيب‌هاي گوناگوني را در مسير رشد و تكامل اين دانش موجب گشت. از اين رو در نظر بسياري از بزرگان اين دانش، لازم است براي احياي بلاغت و نايل شدن به فلسفه وجودي آن، به شيوه‌اي روي آورد كه هدف و رويكرد اصلي آن پرورش ذوق ادبي مخاطب باشد.

Looking over the history of rhetoric studies, one can see a long lasting season of solidity and recession, since about sixth century. That is, for a protracted period in history of these studies, there you can see almost nothing except predecessorsʹ works, being again and again, described or summarized. It looks like it had one major cause; rhetoric, was no longer seen as an "art", which would develop on the basis of human innate talent, but it was now, with gradually being influenced by rational and philosophical visions, forming a rationalized "knowledge" with logical and inflexible structures. Accordingly, to bring rhetoric again into life, and to achieve its master goals, we must turn to a way that its main purpose is to promote literary talents.