شگردهاي بلاغي با اعلام جغرافيايي در شعر خاقاني و ناصر خسرو

The theme of rhetorical tricks and geographical data in samples of classical Persian poetry

شاعران و سخنوران از دير باز براي بيان انديشه‌ها، مقاصد و دست آ وردهاي فكري خود، از علوم و دانش هاي مختلف بشري بهره جسته‌‌اند؛ از جمله دست به دامان عناصر طبيعي و فرا طبيعي شده و از اين ميان، نام مكان‌ها و اعلام جغرافيايي يكي از منابع آفرينش هنري سخن پردازان بوده است. شاعران و اديبان عهدهاي پيشين كه ما از آنان به نام سرآمدان ادبيّات كلاسيك ياد مي‌كنيم، براي آنكه سخن خود را بيارايند و كلام ادبي بيافرينند، با بهره‌گيري از اعلام جغرافيايي، صور مختلف خيال را به كار گرفته‌اند و همواره دانش جغرافي و شناخت اقاليم، كشورها، شهرها، كوه‌ها، رودها و مكان‌هاي مشهور نظير كاخ‌ها و اماكن زيارتي را همچون ساير علوم و معارف بشري، در سروده‌هاي خود گنجانده‌اند. اين تصويرآفريني با اعلام جغرافيايي، علاوه بر كمك به پيشرفت دانش جغرافيا، به فهم و درك بيشتر مخاطبان كمك مي‌كند.اين مقاله با هدف بررسي و تحليل مضمون سازي هنري با اعلام جغرافيايي در شعر ناصرخسرو، نماينده سبك خراساني و خاقاني، نماينده سبك عراقي، به منظور نشان دادن تحول مضمون سازي با اعلام جغرافيايي و بسامد صنايع ادبي با اعلام جغرافيايي در اين دو سبك نگاشته شده است.در اين پژوهش با بهره گيري از روش تجزيه و تحليل، موضوع مورد نظر بررسي شده است و نمونه‌هايي از ابيات مضمون سازي شده با اعلام جغرافيايي در شعر ناصر خسرو و خاقاني گردآوري شده و سپس به دسته بندي و مقايسه و تجزيه و تحليل پرداخته شده است.

Since a long time ago, poets and orators used various knowledge sources and human sciences to express thoughts, intentions, and their intellectual achievements. For instance, they utilized natural and supernatural elements and names of geographical places as the sources of their artistic creation. The old poets and orators, which are known as the laureates and frontiers of classic literature, used the names of the cities, mountains, rivers and famous places like palaces and places of pilgrimage in their poems to make their works more elegant and more artistic. Using these geographical names for making images in the poems not only preserves and saves the name of these places but also it facilitates the reader’s comprehension and understanding. This article aims to investigate and analyze the imageries created by geographical names in Naser Khosro poems, the representative of Khorasani style, and Khghani poems, the representative of Iraqi style, to show the changes in the contents involving geographical names and the frequency of geographical names in these two styles. The analytical method is used in this study and some verses have been collected from Khaghani and Naser Khosro poems then they have been categorized and compared and finally analyzed