رهبري و مديريت پيامبر اسلام(ص) در شرايط بحران «جنگ خندق و مديريت دفاعي پيامبر اكرم(ص)»

زندگي رسول گرامي اسلام(ص) و ايمه اطهار(ع) سرشار از نكاتي است كه اگر با نگاهي نو به آن نكات توجه شود، بسياري از خط مشي ها و سياستهاي اصولي در حوزه هاي مختلف علمي معرفتي، اجتماعي، سياسي، دفاعي و... شناسايي خواهد شد. بنابراين بررسي دقيق و همه جانبه ابعاد مختلف زندگي اين بزرگان مخصوصاً با شيوه هاي جديد و بهره گيري از آخرين دستاوردهاي علمي از ضرورتهاي جوامع اسلامي است. يكي ازحساسترين و سرنوشت سازترين حوادث صدراسلام، غزوه احزاب (خندق) و مديريت پيامبر اكرم (ص) در شرايط بسيار حساس و بحراني اين غزوه است. مورخان، اين غزوه را بيشتر از آن جهت با اهميت مي دانند كه آخرين صحنه تهاجم دشمن به نيروهاي اسلام و نقطه اوج اقدامات دفاعي مسلمين مي باشد. اما آنچه كه كمتر در منابع تاريخي مورد توجه قرار مي گيرد مديريت اين حادثه سرنوشت ساز و مهم است. مديريت پيامبراكرم(ص) درجريان اين غزوه ابعاد مختلفي دارد. در مقاله حاضركوشش شده است كه در حد امكان يكي از اقدامات مديريتي پيامبراكرم(ص) در جريان يكي از تدابيرآن حضرت يعني"حفر خندق" مورد بحث و بررسي قرار گيرد. البته مقاله حاضر محدود به مديريتي كه رسول الله(ص) در جريان حفر خندق اعمال فرمودند نمي شود بلكه موضوع اداره و بهره گيري كامل از اين اقدام دفاعي هم مورد بحث قرار مي گيرد.