بررسي شاخص HPC جهت ارزيابي باكتري‌هاي هتروتروف در شبكه توزيع آب آشاميدني شهر كرمانشاه

سردبير محترم شمارش بشقابي باكتري‌هاي هتروتروف، روشي براي تخمين تعداد باكتري‌هاي زنده آب است (1). اين آزمايش اطلاعات بسيار سودمندي درباره كيفيت آب و كليفرم‌ها و نيز تاثير پروسه‌هاي مختلف آب به ما مي‌دهد. سازمان حفاظت محيط زيست آمريكا، حداكثر مجاز تعداد باكتري‌هاي هتروتروف در شبكه‌هاي توزيع آب را cfu/ml500 تعيين كرده است (2 و 3). لذا هدف از اين تحقيق، تعيين باكتري‌هاي هتروتروف به روش شمارش بشقابي هتروتروف (HPC) در شبكه توزيع آب آشاميدني شهر كرمانشاه بود. اين پژوهش از نوع توصيفي و مقطعي مي‌باشد. در اين بررسي شبكه توزيع شهر كرمانشاه به 5 ناحيه فشاري و 19 ايستگاه تقسيم شد و طي 2 مرحله، 38 نمونه آب از نظر شاخص HPC و كل كليفرم و همچنين شاخص‌هاي فيزيكوشيميايي از جمله كلر باقيمانده، كدورت، دما و pH مورد بررسي قرار گرفت. تمامي مراحل نمونه‌برداري و انجام آزمايشات طبق روش‌هاي استاندارد انجام گرديد (4). نتايج نشان داد كه ميزانHPC در نواحي 5گانه و ايستگاه‌هاي تعيين‌شده حداكثر47 و حداقل1 است كه در مقايسه با استاندارد ميكروبي آب (حداكثرمجاز cfu/ml500) در حد پاييني است. دليل عمده آن مي‌تواند شستشوي به‌موقع شبكه و مخازن باشد كه نتيجه آن كاهش ميزان باكتري‌هاي هتروتروف است. همچنين ارتباط بين ميزان كلر باقيمانده و HPC نشان مي‌دهد كه با افزايش كلر آزاد باقيمانده در شبكه توزيع، تعداد كلني‌ها كاهش مي‌يابد كه دليل اصلي آن حساسيت باكتري‌هاي هتروتروف نسبت به كلر است. در اين مطالعه ارتباط مستقيمي بين ميزان كدورت وHPC به‌دست آمد چنان‌چه كه با افزايش كدورت، مقدار HPC نيز افزايش يافته بود. به‌خاطر اين‌كه كدورت قادر است به‌عنوان سپري در مقابل گندزدايي كلر عمل نموده و از تاثير آن برروي HPC بكاهد. لذا حذف كدورت و تصفيه آب فرآيندي مطمين جهت سالم‌سازي آب شرب است تا با كاهش كدورت، مقادير HPC نيز كاهش يابد. بيشترين ميزان آزمون شمارش بشقابي باكتري‌هاي هتروتروف در ايستگاه‌هاي 14 و 16 به چشم مي‌خورد كه احتمالاً ناشي از كلر نزدن به موقع كارگران تاسيسات از يك طرف و وجود بيوفيلم‌ها و بافت قديمي و فرسوده از طرف ديگر سبب افت سريع ميزان كلر باقيمانده و افزايش كدورت و ميزان باكتري‌هاي هتروتروف است. در نقاطي از شبكه كه سرعت جريان آب زياد بود به دليل كنده شدن بيوفيلم، ميزان HPC كم‌تر به‌دست آمد. بنابراين HPC ابزاري كنترلي براي شبكه آبرساني است. باكتري‌هاي هتروتروف احتمالاً در جداره لوله‌ها و در محل زانوها و اتصالات شبكه توزيع جرم ميكروبي به حالت چسبيده و به‌صورت بيوفيلم تشكيل يافته و عدم آگاهي از وجود اين باكتري‌ها موجب تسريع در پديده خوردگي بيولوژيكي و كاهش آبدهي خطوط آبرساني و ممانعت از تاثير كلر و ساير عوامل گندزدا شده و بستر مناسبي را براي بقا و توليد ميكروارگانيزم‌هاي گوناگون فراهم مي‌نمايد. همچنين احتمالاً با توليد بو و ممانعت‌كنندگي بر تخمير قند لاكتوز توسط باكتري‌هاي كليفرم و اشرشياكلي گرماپاي نتايج آزمون‌هاي روتين ميكروبي را با خطا مواجه مي‌سازد. لذا شمارش دقيق اين نوع باكتري‌ها جهت كنترل فرآيند و راهبري توزيع آب سالم در شبكه‌هاي آبرساني، عامل مهمي براي رفع نقايص موجود در تاسيسات منابع تامين آب مي‌باشد.