بازتاب انديشه هاي ايراني اسلامي در هنر ايران سير تطور جلوه هاي باروري در صورت هاي گوناگون هنري تا عصر صفوي

the effect of iranian - islamic philosophy on persian art

جهان بيني و انديش ههاي اعتقادي جوامع در شك لگيري صورت هاي هنري تاثير بسزايي دارند . باور به تقدسِ مظاهر باروري از جمله باورهايي است كه در انديشه ايرانيان از ديرباز قابل مشاهده بوده و پس از اسلام نيز، در پيوند با حكمت اسلامي، از تداومي تاريخي برخوردار گشته است. انگاره هاي مونث، ب هعنوان نمادهاي باروري، از ديرباز به صورت هاي گوناگون در اساطيرِ بسياري از تمد نها شكل گرفته و مورد ستايش قرار گرفت ه اند . اين انديشه در طول زمان و در هنرهاي مختلف ايراني، در تحول و تطوري تاريخي، ب ه صورت هاي متفاوت نمود يافته است . پژوهش حاضر، به روش توصيفي تحليلي، به بررسي روند شك لگيري اين معناي واحد در صور گوناگون پرداخته است. بررسي اين روند نشانگر آن است كه جلوه هاي اساطيريِ باروري، كه در صورت هاي مختلفي همچون آناهيتا و درخت? زندگي نمود يافته، پس از اسلام و به ويژه در هنر و معماري عصر صفويه نيز، بر اساس پيوندهايي مفهومي و برقراري ترادفي معنايي با انديشه و حكمت ايراني اسلامي، در هنرهاي گوناگون، در صور تهاي نمادين متنوعي بروز يافته است . اين مظاهر باروري در صورت هايي همچون آناهيتا، درخت زندگي، آب، و گنبد جانشين شده و انگار ههاي مذكر طرفين با نمادهايي همچون شير، مردان نگهبان، بزِ نر يا طاووس، سرو، و منار جايگزين گشته اند. درواقع، در ب?عد? همنشيني، ساختاري از س ه تايي مقدس شكل گرفته كه در يك روند جانشيني ب ه صورت هاي گوناگوني بروز يافته است؛ به گونه اي كه در همه اين صورت ها، ضمن تنوع و افزودن بر زيبايي، معنايي واحد را م يتوان جست وجو نمود.

Communities’worldview has an important role in shaping arts. Exploring the evolution of the Persian art and architecture indicates that, in different periods, despitethe changeof aesthetic and expression, there have relatively been some similar meanings in different forms of art. On the words, in different forms of art, expression might be changed but a unique meaning would bemarinated. In this research it is assumed that the roots of these semblances are in philosophical theories that have been dominant in the society.Art can be inspired by different theories, symbolism in Persian Mythological and mystical texts, andultimately leads to the creation of a special aesthetic expression that could create a similar meaning in different kinds of forms. The results of this research indicate that there has been an obvious connection between the Persian art and architecture and philosophy. InSafavids, the combination of various philosophical schools led to the creation of one of the most glorious periods of the Persian art and architecture.Thebelief in the sanctity of the symbols of fertilitythat are visible in the historical Iranian thoughtsas well as in various forms of art such as Anahita and tree of lifehave been replaced with waterfront and domes in the Safavids architecture. In all these shapes, a similar meaning would be visible.