تحليل مقايسه اي عوامل انسجام در دو غزل حافظ و سعدي و تاثير آن بر انسجام متن

تحليل مقايسه اي عوامل انسجام در دو غزل حافظ و سعدي و تاثير آن بر انسجام متن طاهره ايشاني تاريخ دريافت: 5/8/90 تاريخ تصويب: 24/8/91 چكيده موضوع انسجام در غزل حافظ از ديرباز، مورد‏توجه بسياري از پژوهشگران بوده و بين آن‏ها، بر‏سر اين مسيله، اختلاف‏نظر‏هايي به‏وجود آمده است. از آن سوي، درباره وجود انسجام در غزل سعدي، تقريباً تمام پژوهشگران متفق‏اند. حال، اين پرسش مطرح مي‏شود كه چرا غزل حافظ گاهي داراي انسجامي ضعيف يا حتي نامنسجم به‏نظر مي رسد؛ در‏مقابل، دليل منسجم‏بودن غزل سعدي چيست. با استفاده از ره‏يافت علمي و زبان‏شناختي هليدي و حسن (1985) مي توان پاسخي براي اين پرسش‏ها به‏دست آورد. در اين پژوهش، بر‏پايه نظريّه انسجام اين دو زبان‏شناس (1985)، عوامل به‏وجود‏آورنده انسجام را در دو غزل، يكي از حافظ و ديگري از سعدي، با وزن، قافيه و موضوع يكسان بررسي كرده‏ايم تا بر‏اساس اين روي‏كرد، تفاوت آن‏ها را نشان دهيم؛ همچنين ضمن بررسي عوامل ايجاد‏كننده انسجام در هر‏يك از اين دو غزل، توزيع فراواني و درصد آن ها را با يكديگر مقايسه كرده‏ايم. پس‏از تحليل دو غزل، به اين نتيجه رسيده‏ايم كه بيشتر‏بودن انسجام در غزل سعدي نسبت‏به غزل حافظ، در نوع عوامل انسجامي به‏كار‏رفته در متن ريشه دارد كه در اين پژوهش، به آن ها پرداخته‏ايم. واژه هاي كليدي: حافظ، سعدي، غزل، متن، انسجام، عوامل انسجامي.

A Comparative Analysis of Cohesive Devices in the Ghazals of Hafez and Saʹdi and its Influence on Cohesion of the text T. Ishany Received: 2011/10/27 Accepted: 2012/11/14 Abstract The issue of the ghazals of Hafez has been considered by many scholars from many years ago and this issue has lead to disagreements among researchers. On the other hand, researchers are sure that Saʹdiʹs ghazal is more coherent than Hafezʹs. However, the important point is to understand why Hafezʹs ghazal has weak cohesion and or even sometimes it is incoherent. Also, it is significant to understand why Saʹdiʹs ghazal sounds coherent. Halliday and Hasan introduce the scientific and linguistic theory that is able to answer these questions. By utilizing this theory (1985) the cohesive devices of Hafezʹs ghazal and also Saʹdiʹs ghazal- with the same rhythm, rhyme and subject- have been compared in order to show differences of these ghazals from this view point. Meanwhile, the frequency and the percentage of these devices have been compared. The findings show that the reason for these disagreements about cohesion in the ghazals of Hafez and Saʹdi is due to the kind of cohesive devices used in the text. Keywords: Hafez, Saʹdi, ghazal, text, cohesion, cohesive elements.