تحليل خط فقر علمي دانشمندان ايراني و مقايسه آن با دانشمندان كشورهاي برتر اسلامي

An analysis of scientific poverty line of Iranian researchers and compared with top scientists of Islamic countries

بررسي ميزان توليد علم ايران در حوزه علوم پايه و شناسايي جايگاه كشور در ميان كشورهاي اسلامي و جهان، و نيز مقايسه رشته هاي مختلف اين حوزه از نظر توليد علم با يكديگر، امكان سياست گذاري مناسب براي فراهم آوري امكانات لازم جهت پيشرفت در اين حوزه را فراهم مي آورد. هدف از انجام اين پژوهش تحليل خط فقر علمي دانشمندان ايراني و مقايسه آن با دانشمندان كشورهاي برتر اسلامي است. نوع پژوهش كاربردي است و با رويكرد توصيفي داده ها گردآوري و تحليل شدند. داده‏هاي اين پژوهش از پايگاهISI و براي بازه زماني 1990 تا 2011 استخراج شده و پنج رشته علوم پايه شامل رياضي، فيزيك، شيمي، زيست شناسي و زمين شناسي مورد بررسي قرار گرفتند؛ همچنين از شاخص هاي علم سنجي Yi و Xi و Sx استفاده شد. براساس يافته هاي اين پژوهش، كشور ايران با انتشار 35542 مدرك، توان علمي 509/0 درصد و عملكرد نسبي468/0درصد در جايگاه اول در بين كشورهاي اسلامي قرار گرفت. همچنين ايران در رشته هاي فيزيك، شيمي، زمين شناسي و رياضي در جايگاه اول و در رشته زيست شناسي در جايگاه دوم در ميان كشورهاي اسلامي قرار گرفت. ايران علي رغم كسب رتبه اول در ميان كشورهاي اسلامي، به لحاظ شاخص هاي Xi و Sx در زير خط فقر علمي قرار دارد. از همين رو، لازم است توجه بيشتري به توليد و انتشار علوم پايه به ويژه در رشته زيست شناسي صورت گرفته و نقاط ضعف و موانع پيشرو شناخته شود.

To study the scholarly production of Iran in the basic sciences and identify the place of the country among Islamic countries and the world, and also comparing the different disciplines in this field of knowledge, help to plan properly to provide necessary facilities for the advancement in these areas. The purpose of this study is the analysis of scientific poverty line of Iranian scientists and comparing them to the scientists of the superior Islamic countries. This is an applied research. Data were gathered and analyzed with the descriptive approach. In this study data collected from ISI during 1990 to 2011. Five disciplines of basic sciences, including mathematics, physics, chemistry, biology and earth science were studied. Yi and Xi and Sx scientometrics indicators were used. Based on the findings of this research, Iran with 35542 documents, academic ability 0.509 % and the relative performance of 0.468% is in the first place among the Islamic countries. Iran also is in the first place in physics, chemistry, earth science and mathematics and in second place in biology among the Islamic countries. Despite Iranʹs ranking first among Muslim countries, it is below the scientific poverty line in terms of Xi and Sx indicators. So it seems necessary to pay more attention to production and distribution of basic science especially in biology. The weaknesses and barriers also should be recognized.