بررسي اخلاق از ديدگاه اريك فروم با تاكيد بر آراي آيت الله جوادي آملي

An Investigation into the Ethics from the Viewpoint of Erich Fromm With a Focus on the Views of Ayatullah Jawadi Amuli

هر نظام اخلاقي برپايه مباني نظري بر ايديولوژيك خاص خود استوار است. در نوشتار حاضر به اين مسيله پرداخته شده است كه اريك فروم (1980 ـ 1900 م) اين مباني را جهت تدوين نظام اخلاقي ـ تربيتي خود از آموزه‌هاي اومانيستي اتخاذ كرده است. لذا گزاره‌هاي اخلاقي آن منحصر به حيات دنيوي انسان است و پيامدهاي اخلاقي حاصل از اين نظام نيز متناسب با جامعه‌اي اومانيست مي‌باشد. از آنجايي كه رواج اخلاقياتِ اومانيستي، ضمن دوركردن افراد از منابع حقه اخلاقي در اسلام، زمينه‌هاي پيدايش تفكرات انحرافي و الحادي را در حوزه اخلاق و عرفان پديد مي‌آورد، بررسي پايه‌هاي فكري اين نويسنده شهير، به‌ويژه با تكيه بر معارف حقه اسلامي، خالي از فايده نيست. بدان جهت كه مباحث اخلاق اسلامي از گستردگي قابل توجهي برخوردار است، ديدگاه‌هاي اخلاقي حضرت آيت الله جوادي آملي كه برپايه كلام حق تعالي و سيره معصومينD است در جهت نقد ديدگاه‌هاي فروم در اين مقاله مورد اتكا قرار گرفته است. آيت الله جوادي آملي، بر ابعاد روحاني و جسماني وجود انسان و خلود بُعد روحاني او تاكيد دارند؛ و ازاين‌رو عمل به آموزه‌هاي اخلاقي اسلام را علاوه بر عالم حاضر، در حيات جاودانه و اخروي انسان نيز موثر مي‌دانند. نوشتار حاضر به تفاوت مباني ديدگاه‌هاي اخلاقي اريك فروم با ديدگاه اخلاقي اسلام در مسير تدوين اصول دستيابي انسان به نيكبختي مي‌پردازد.

All ethical systems, in accordance with theoretical fundamentals are based upon their own ideological perspectives. This article deals with the issue that Erich Fromm (b. 1900-1980) in formulating his didactic system, has derived humanistic teachings. Thus its ethical propositions are specific to the worldly life of human being and the ethical consequences resulting from this system also fit in with a humanistic society. Since the promotion of humanistic ethics, in addition to turning people away from the true ethical sources of Islam, causes the appearance of atheistic and deviating thoughts in the feilds of ethics and mysticism, the examination of the intellectual bases of this renowned author, particularly with regard to the true Islamic teachings, appears to be useful. Because of a considerably wide range of the issues of the Islamic ethics, the ethical perspectives of ?yatull?h Jaw?d? Amul?, which are based on the words of the God Almighty and the conduct of the infallible Imams, have been emphasized in this article directing at criticizing the views of Erich Fromm. ?yatull?h Jaw?d? Amul? has stressed the spiritual and bodily aspects of human existence as well as the immortality of his spiritual dimention; thus, he thinks that the observance and practice of the ethical Islamic teachings, is effective not only in the present life, but also in the eternal and other-worldly life. The present study deals with the distinction of the fundamentals of the ethical views of Erich Fromm with the ethical perspectives of Islam in the way of formulation of the principles for the attainment of happiness.