كاركرد داستان كلان و نگاشت نظام در خوانش منطق‌الطير عطار نيشابوري (با رويكرد شعرشناسي شناختي)

The Function of Macrofiction and System Mapping in the Interpretation of “Conference of the Birds” by Attar Nishapuri (A Cognitive Poetics Approach)

بخشي از شعرشناسي شناختي بر نظريه نگاشت قياسي مبتني است كه براي يافتن شباهت‌ها، رابطه‌ها و نظام‌هاي ساختاري به كار مي‌رود. ساختار خرد به اجزاي اثر و زنجيره جمله‌ها در گفتمان و ساختار كلان در سطحي بالاتر، به پردازش اثر نظر دارد كه بر اثر تعامل ميان اين دو ساختار، ساختار ديگري ايجاد مي‌شود كه «داستان كلان» ناميده مي‌شود. اين ساختار مانند لايه‌اي است كه ساختارهاي از هم گسسته را به ‌واسطه عناصر پيرامتني و متني به هم پيوند مي‌زند تا داستاني ناگفته را به وجود بياورد. اين داستان ناگفته، در چگونگي خوانش منطق‌الطير عطار نيشابوري نقشي بسزا دارد. هدف از اين پژوهش بررسي چگونگي تاثير ساختار كلان بر ساخت حكايت‌هاي مختلف جهان متن منطق‌الطير، با رويكرد شعرشناسي شناختي است. در اين پژوهش نشان مي‌دهيم چگونه ساختار كلان باعث ايجاد داستان كلاني مي‌شود كه به خوانشي متفاوت از اثر منجر مي‌شود و مي‌كوشيم برآيند تعامل داستان كلان و نگاشت نظام در يك اثر ادبي مانند منطق‌الطير را نمايان كنيم. پرسش پژوهش اين است كه چگونه مفهوم «كثرت و وحدت» به‌ واسطه نگاشت طرحواره‌اي (نظام) در شكل‌گيري ساختارهاي خرد و كلان منطق‌الطير عمل مي‌كند و به شكل‌گيري داستان كلان منجر مي‌شود و داستان كلان چگونه مي‌تواند بر خوانش اثر تاثير بگذارد؟ نتيجه پژوهش نشان مي‌دهد كه ساختار منطق‌الطير كاملاً هماهنگ با مفاهيم ساخته‌شده در آن شكل مي‌گيرد؛ به‌طوري كه تعدد پرندگان براي رسيدن به سيمرغ در قالب تعدد حكايت‌هايي با ساختارهاي مشابه ديده مي‌شود كه اين ساختارها، بخشي از روايت داستان منطق‌الطير را بازنمايي مي‌كنند. به اين ترتيب، مطالعه متن با اين رويكرد مي‌تواند ابزار مناسبي براي تحليل متن و ساختارهاي آن، به ‌واسطه نگاشت‌هاي مفهومي ايجاد كند و بسياري از اختلاف نظرهاي موجود در تحليل ساختار اثر را منتفي كند.

Cognitive poetics includes a theory of analogical mapping, which shows employing different skills of finding similarities, relationships, and structural systems. Microstructure could be considered as parts or constrains of sentences in a discourse, while macrostructure is a large-scale statement of the content of a text. If some common schemata cover these both structures, this part-whole relation will map the macrostructure of the text through some paratextual and cohesive elements on all texts of the stories in a collection, and will create an untold story, a macrofiction. In fact, this untold story has a main role in the interpretation of the “Conference of the Birds”. The aim of this study is to investigate how the macrostructure influences the structuring of each story of the world text of the “Conference of the Birds” (1177), a well-known Persian poem, by cognitive poetics approach. The author is going to demonstrate how the macrostructure leads to creating a macrofiction, which offers a new reading of the text. Moreover, it examines how macro-fiction and system mapping may interact in a literary text like the “Conference of the Birds” and what is the result of their interaction. This study posits, firstly, how the concepts of variety (multiplicity) and unity (oneness) assume to construct the macro- and micro-structures of the “Conference of the Birds” through the system mapping, and how the text leads to a new structure, called macrofiction. Secondly, how macrofiction could have an effect on the reading of the text. Consequently, the concept and structure of the “Conference of the Birds” are in harmony, so the variety and a large number of the birds who desire to reach phoenix (Simorgh) are represented in the course of different and various stories concerning the same pattern. As a result, studying the text world by this approach could provide a suitable device for analyzing a text and its macro-structures through conceptual mappings as a step forward in the area of literary critic