بررسي ساختواژي و معناشناختي پسوند كوچك ساز «چه»در زبان فارسي

The morphology and semantics of the diminutive suffix “cheh” in Persian

كوچك سازي فرآيندي است كه از رهگذر آن معناي اصلي كوچك ‌بودن در ابعاد و اندازه و معاني ضمني ديگر همچون بيان احساس، تحقير، تشبيه، نسبت و مانند آنها به يك صورت زباني افزوده مي‌شود و به اين طريق مفاهيم متعدد توليد شده و زبان‌ از داشتن چند واژه‌ جداگانه براي بيان آن معاني بي‌نياز مي‌شود. از اين رو، مطالعه كوچك‌سازي در حوزه معني‌شناسي جذابيت دارد و مهم‌ترين مسايل‌ نظري مورد توجه پژوهشگران در اين حوزه يكي پاسخ به اين سوال است كه معاني متعدد عناصر كوچك‌ساز به لحاظ درزماني چگونه از يك معناي واحد مشتق شده‌اند و ديگر اينكه چگونه مي‌توان وجود اين معاني متعدد را به لحاظ هم‌زماني توجيه كرد. ژورافسكي (1996) يكي از محققاني است كه در باره معني‌شناسي كوچك‌سازي تحقيق كرده است. وي معتقد است كه معاني متعدد وندهاي كوچك‌ساز گسترش‌هايي از مفاهيم مركزي كودك/ كوچك/ جنس مونث‌اند كه با ساز و كار‌هاي مختلف تغييرِ معني از قبيل استعاره، استنتاج، تعميم و انتزاع لامدا، به سه معني ذكر شده مربوط مي‌شوند. به رغم اهميت و كاربرد فراوان صورت‌هاي كوچك‌شده در زبان فارسي، تا كنون هيچ‌گونه بحث نظري يا تحقيق علمي در اين زمينه انجام نشده است و پژوهش گران در بررسي اين پديده عموماً به ذكر مطالب كلي و معرفي انواع وندها و معاني تحت‌الفظي آنها بسنده كرده ‌و به جنبه‌هاي كاربردشناختي و صرفي اين عناصر توجهي نشان نداده‌اند. در پژوهش حاضر مي‌كوشيم ساختواژه و معاني مختلف پسوند كوچك‌ساز ‘چه’ را با الهام از ديدگاه‌هاي ژورافسكي (1996) و اشنايدر (2003) بررسي كنيم.

The diminutive function is defined as any morphological device that adds the meaning "small" (in size) and some other connotative meanings such as expressing emotions, contempt, imitation, relation to a linguistic form to provide a language with new concepts, removing the need of coining new words. The study of diminutives has, therefore, been quite attractive in semantic studies and the question addressed here is how to explain the diachronic development of widely varying senses of the diminutive? Jurafsky (1996) proposes that the origins of the diminutives lie in words semantically or pragmatically linked to children/small/ and female gender and different synchronic meanings are extensions of the original meaning derived through such mechanisms as metaphor, abstraction, inference, and Lambda abstraction. Despite the importance of the diminutive function and the fairly rich application of the diminutives in Persian, they have not been the subject of any comprehensive investigation. Researchers and grammarians have confined their treatment of the subject to introducing the types and the literal meanings of the diminutive suffixes in Persian and no reference has been made to the pragmatic and morphological aspects of such linguistic forms. In this paper the morphology and semantics of the diminutive suffix "cheh" in Persian is investigated based on the insights provided by Jurafsky (1996) and Schneider (2003).