تحليل روابط و الگوهاي ميان رشته‌اي در منتخبي از حوزه هاي اولويت دار علم و فناوري

Analytical Study of Interdisciplinary Relations in Selected High Priority Areas of Science and Technology Based on Data of ISI Database

پژوهش حاضر با هدف بررسي روابط و الگوهاي ميان رشته‌اي در منتخبي از حوزه‌هاي علمي شامل نانوتكنولوژي، بيوفيزيك، فيزيك هسته‌اي، جامعه‌شناسي و ارتباطات براساس توليدات علمي محققين ايراني در پايگاه اطلاعاتي «وب‌‌آوساينس»انجام شده است. اين پژوهش از نظر نوع كاربردي است و در آن از روش‌هاي مختلف علم‌سنجي، تحليل استنادي و تحليل شبكه استفاده شده است. پس از شناسايي و استخراج مجموعه داده‌هاي مورد نياز اين پژوهش، كليه استنادات مربوط به اين توليدات، به منظور تعيين روابط ميان رشته‌اي در اين حوزه‌ها و نيز تعيين سير تكاملي اين روابط، مورد تحليل استنادي قرار گرفته‌اند. در اين بررسي به منظور قضاوت درمورد ميان‌رشته‌اي‌ بودن داده‌ها، نتايج حاصل از دو نوع رويكرد يكي تعيين حوزه هاي موضوعي مربوط به نشريات منتشركننده استنادات مقالات و ديگري تعيين وابستگي سازماني مولفين مقالات مورد توجه قرار گرفته‌اند. نتايج بررسي نشان داد كه تمامي حوزه‌هاي علمي منتخب مورد مطالعه در اين پژوهش، داراي خوداستنادي و دگراستنادي هستند. در تمامي حوزه هاي مورد مطالعه، همبستگي مثبتي بين دو متغير هم‌تاليفي و رويكرد ميان‌رشته‌اي وجود دارد. بين ميزان استناد به مقالات و رويكرد ميان‌رشته اي آنها در حوزه هاي مورد بررسي، رابطه معناداري مشاهده نشد. با ترسيم نقشه روابط ميان‌رشته‌اي در حوزه نانوتكنولوژي مشخص شد اين روش،ابزار منحصربه‌فردي در كشف الگوهاي ساختاري حوزه‌هاي پژوهشي محسوب مي‌شود و مي-تواند اطلاعات مفيدي درباره پيوستگي و وابستگي متقابل ميان حوزه‌ها را نشان دهد.

The purpose of this research is to investigate the interdisciplinary relations in selected high priority areas of science and technology based on ISI data. This is an applied study using scientometric, citation analysis and network analysis methods. After identifying and extracting data from WOS, in order to determine the interdisciplinary relations and the evolution of these relationships, all citations of these records have been analysed. In order to judge the interdisciplinarity of data, the results of the two approaches have been considered: 1-To determine the subject areas of the journals 2- To determine the institutional affiliation of the authors.There is a positive correlation between co-authorship and interdisciplinary approach in all studied areas. There is no significant relation between the number of citations and interdisciplinary approach. Mapping of interdisciplinary relationships in nanotechnology showed this is a unique method to discover the structural patterns of a research area.