تاثير آرايش كاشت و تراكم بوته بر عملكرد كمي و كيفي دو رقم گياه دارويي ريحان

Effect of plant density and planting pattern on quantitative and qualitative yield of two cultivar of basil

به‌منظور ارزيابي عملكرد كمي و كيفي دو رقم گياه دارويي ريحان تحت تاثير آرايش كاشت و تراكم بوته، آزمايشي در سال زراعي 1387 انجام شد. اين آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي تاكستان اجرا شد. تيمارها شامل دو رقم (ريحان سبز و بنفش)، روش كشت (يك و دو رديفه) و تراكم بوته (40، 60، 80 و 100 بوته در مترمربع) بود. نتايج نشان داد كه برهمكنش رقم و روش كاشت و تراكم بوته از نظر تعداد سنبله در بوته، تعداد خورجين در بوته، تعداد دانه در خورجين، عملكرد دانه و عملكرد اسانس در هكتار معني دار بود. بيشترين تعداد سنبله در بوته (33/14) و تعداد فندقه در بوته (45) در رقم ريحان سبز، روش كشت دو رديفه و تراكم 40 بوته به‌دست آمد. همچنين، بيشترين عملكرد دانه (2920 كيلوگرم در هكتار) در ريحان سبز، كشت دو رديفه و تراكم 100 بوته در مترمربع مشاهده شد. برهمكنش رقم ريحان بنفش و تراكم 40 بوته و برهمكنش كشت دو رديفه و تراكم 40 بوته به‌ترتيب بيشترين ميزان اسانس (37/0 و 36/0) را دارا بودند. وليكن برهمكنش رقم ريحان بنفش و كشت دو رديفه و تراكم 40 بوته، بيشترين عملكرد اسانس (56/54 كيلوگرم در هكتار) را نشان داد. كمترين تعداد سنبله در بوته (33/9) و تعداد فندقه در بوته (33/22) در رقم ريحان بنفش، كشت يك و دو رديفه و تراكم 100 بوته مترمربع مشاهده گرديد. نتايج نشان داد كه در هر دو رقم ريحان با افزايش تراكم بوته در واحد سطح و كاهش فاصله رديف، ميزان و عملكرد اسانس كاهش يافت. در اين آزمايش، ريحان بنفش تحت تاثير آرايش كاشت دو رديفه و تراكم 40 بوته در مترمربع از نظر كيفيت عملكرد بر ريحان سبز برتري نشان داد.

To evaluate quantitative and qualitative of yield and yield components of two cultivars of basil (Ocimum basilicum L.) medicinal plant as affected by planting pattern and plant density, an experiment carried out in 2009. This experiment was performed in factorial arrangement based on randomized complete block design with three replications in research farm of Azad university of Takestan, Iran. Two varieties (green and purple) of basil, two planting patterns (single and double row) and four plant densities (40, 60, 80 and 100 per m2) comprised experimental factors. Results showed that the interaction effect between varieties× planting patterns × plant densities was significant for spike number per plant, achene number per plant, seed number per achene, seed and essence yield except 1000-seed weight and essence percent. The highest number of spike (14.33) and achene number per plant (45) were obtained in green basil variety, double row planting pattern and density of 40 plants per m2. Also, the highest seed yield (2920 kg/ha) was observed in green basil variety, double row planting pattern and density of 100 plants per m2. In addition, the interaction effects between purple basil variety × 40 plants per m2 and purple basil variety × double row planting pattern × 40 plants per m2 had the highest essence content (0.37 and 0.36 percent), respectively. But the interaction between purple basil variety × double row planting pattern × 40 plants per m2 showed the greatest essence yield (54.56 kg/ha). The lowest number of spike (9.33) and achene number per plant (22.33) were observed in purple basil variety, single and double row planting pattern and density of 100 plants per m2. In general, results showed that with increment of plant density per unit area and decrement of row spacing, essence content and essence yield decreased. In this experiment, purple basil showed superiority to green basil variety for yield quality as affected by planting pattern and plant density per unit of area. In this experiment purple basil with double row planting and 40 plants per m2 had higher yield quantity than green basil.