بررسي تغييرات كاربري زمين شهري از طريق مصوبات كميسيون ماده پنج (مطالعه موردي شهر رشت)

Analysis of the Urban Land Use Changes through Commission Act-Five Decisions (Case of Rasht)

از اوايل دهه 1350 كميسيون ماده پنج (كمپ) به عنوان مرجع قانوني براي انعطاف پذيري اجراي طرح هاي جامع و تفصيلي شهري در ايران مورد استفاده قرار گرفته است. بر پايه اين قانون كليه تغييرات مربوط به كاربري هاي زمين شهري در محدوده قانوني شهرها از طريق تصميمات اين كميسيون انجام مي گيرد. مقاله حاضر تلاش مي كند وضعيت تغييرات كاربري زمين شهري را با استناد به تصميمات كميسيون ماده پنج در شهر رشت طي يك دوره ده ساله مورد بررسي قرار دهد. داده هاي مورد استفاده در اين پژوهش، پرونده هاي مطرح شده در كمپ شهر رشت در طول سال هاي 1385 -1376 مي باشد كه با استفاده از روش هاي آماري توصيف و مورد تحليل قرار گرفته است. مهم ترين يافته هاي اين تحقيق به شرح زير مي باشد: گرايش تقاضا براي تغيير كاربري زمين شهري در رشت طي دوره مطالعاتي با روند افزايشي مواجه بوده است. در حالي كه كاربري هاي مسكوني و تجاري به دلايل ارزش افزوده اقتصادي، بيشترين مقدار افزايش را در ميان تقاضاهاي تغييرات كاربري اراضي شهري داشته اند، فعاليت هاي مرتبط با خدمات عمومي نظير فضاي سبز، خدمات آموزشي و ورزشي با بيشترين مقدار كاهش روبرو بوده اند. همچنين تعداد پروانه هاي ساختماني صادره توسط شهرداري، قيمت زمين و ساختمان از مهم ترين عوامل مرتبط با تقاضا و حجم تغييرات كاربري زمين شهري در رشت محسوب مي شوند.

Commission Act-Five was established on early 1970s as a legal reference for flexible implementation of master and detailed plans in Iran. Based on this bylaw, all changes in urban land uses within the city boundaries should be approved through decisions made by this Commission. This paper tries to evaluate the role of Commission Act-Five’s decisions in the City of Rasht on urban lands over a ten-year period from 1997 to 2006. The main data utilized in this study was based on the documents obtained from the secretariat of the Commission Act-Five in Rasht. For data analysis a number of statistical methods such as correlation, the mean and percentage changes have been applied. The main findings of the study include the following: The number of applications for land use changes in Rasht has considerably been increased over the study period. Among different activities, the residential and commercial uses have had the biggest gains, but, lands related to public services such as green space, education and sport uses have faced the highest levels of reductions. The number of construction and residential unit permits issued by municipality was highly correlated with the number of applications and volume of urban land use change in the City of Rasht.