نقش كشورهاي جهان در نيم قرن توليد علم حوزه علم اطلاعات و دانش‌ شناسي: مطالعه علم‌سنجي و تحليل شبكه اجتماعي

A Scientometric and Social Network Analysis

< p align="justify" > پژوهش حاضر با استفاده از شاخص‌هاي علم‌سنجي و تحليل شبكه‌هاي اجتماعي به مطالعه نقش كشورهاي جهان در توليدات علمي حوزه علم اطلاعات و دانش شناسي طي سال‌هاي 1963 تا 2012 ميلادي مي‌پردازد. جامعه پژوهش از تعداد 58757 مقاله تشكيل شده كه در دوره زماني 50 ساله مورد بررسي در 83 مجله اين حوزه به چاپ رسيده و در پايگاه وب علوم نمايه شده‌اند. در اين پژوهش نحوه تكامل و پيكربندي شبكه هم‌تاليفي كشورها با استفاده از شاخص‌هاي كلان تحليل شبكه‌هاي اجتماعي مانند چگالي، اتصال، ضريب خوشه‌بندي، ميانگين فاصله، قطر شبكه، مولفه‌ها و خوشه‌هاي تشكيل دهنده شبكه بررسي شده است. از سوي ديگر عملكرد كشورهاي برتر جهان بر اساس شاخص‌هاي مختلف علم‌سنجي مانند تعداد توليدات، تعداد استنادها و خوداستنادي، ميانگين استناد، ضريب هيرش، درصد مقالات استناد شده، تعداد مقالات پراستناد، شاخص فعاليت، شاخص كيفيت نسبي و همچنين شاخص‌هاي خرد تحليل شبكه‌هاي اجتماعي مانند درجه، بينيت، نزديكي و تعداد كشورهاي همكار مورد بررسي قرار گرفته است. همچنين از نرم‌افزارهاي يو.سي.آي.نت و وي.او.اس.ويوور جهت ترسيم و تحليل شبكه هم‌تاليفي كشورها استفاده شد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه شبكه هم‌تاليفي كشورهاي جهان در حوزه علم اطلاعات و دانش‌ شناسي از تعداد 151 گره و 11538 پيوند تشكيل شده است. اين شبكه از ويژگي شبكه‌هاي مستقل از مقياس و جهان كوچك برخوردار بوده و نظريه شش درجه جدايي نيز در اين شبكه صادق است. شبكه هم‌تاليفي مورد بررسي از 15 مولفه تشكيل شده كه مولفه اصلي آن 90 درصد از كل گره‌هاي شبكه را شامل مي‌شود. تحليل خوشه‌اي شبكه نيز نشان مي‌دهد كه شبكه هم‌تاليفي كشورها در حوزه علم اطلاعات و دانش‌ شناسي از 39 خوشه متفاوت تشكيل شده كه در اين ميان خوشه‌هاي يازدهم و نهم با حضور كشورهاي امريكا و انگلستان از بيشترين ميزان چگالي برخوردارند. نهايتا عملكرد پنجاه كشور برتر از جمله ايران با استفاده از شاخص‌هاي مختلف مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. پژوهش حاضر تصوير جامعي از فعاليت كشورهاي جهان در نيم قرن توليد علم حوزه علم اطلاعات و دانش شناسي فراهم مي‌آورد < /p >

This paper examines the role of world countries in Library and Information Science (LIS) research for a 50 year period (1963-2012) using scientometrics and Social Network Analysis (SNA) approaches. A total of 58757 papers published in 83 journals indexed in the Web of Science’s Information Science and Library Science subject category were covered in this study. The overall structure and evolution of the collaboration network of countries were investigated using macro-level SNA metrics such as density, connectedness, clustering coefficient, mean distance, diameter, components and clusters of the network. Additionally, scientometric indicators such as the number of publications, number of citations and self-citations, citations per paper, number of highly cited papers, percentage of citedness, activity index and relative quality index as well as four micro-level SNA metrics, namely degree, betweenness, closeness and number of immediate vertices were adopted to analyze the function of countries in the network. Findings show that the 58757 papers sampled was contributed by 151 unique countries (vertices) connected together through 11535 links (co-authorships). The collaboration network of countries seems to exhibit “scale-free” and “small world” network properties and the famous notion of “six degrees of separation” is valid in this network. The co-authorship network of countries consists of 15 components, the largest of which contains 137 vertices, yielded a ratio of 90% of the whole network. Clustering analysis shows that this network comprises 39 clusters.Amongst them, the eleventh and ninth clusters which contain US and UK, have the highest density. The function of the top 50 countries in LIS research was also studied using various scientometric and SNA matrices