سنجش شاخصهاي توسعه يافتگي در استانهاي كشور طي سال هاي 1383 تا 1388

Indicators to Measure Development in the Provinces During the Years of 1383 to 1388

واقعيت اين است كه هر چند اجراي برنامه هاي پنج ساله توسعه در ايران از سال 1368 تا سال 1388 با توفيقاتي همراه بوده است؛ اما نتيجه اجراي برخي برنامه ها، موجب بروز عدم تعادل هاي منطقه اي در بسياري از مناطق جغرافيايي كشور (بويژه مناطق مركزي در قياس با مناطق پيراموني)، شده و اين اتفاق، نه تنها كيفيت زندگي مردمان كشور را به شدت كاهش داده، بلكه باعث بروز مسايل زيادي در حوزه هاي مختلف شده است. از جمله برنامه هاي ياد شده مي توان به برنامه چهارم كشور اشاره كرد كه به دليل ضعف و ناكارآمدي روش هاي مديريتي، موجب گسترش ناپايداري در بسياري از بخش هاي كشور شده است. اين پژوهش به روش توصيفي- تحليلي و با بهره گيري از شاخص هاي مختلف توسعه (شاخص هاي اقتصادي– زيربنايي و اجتماعي–فرهنگي) به منظور مقايسه سطح توسعه يافتگي استان هاي كشور انجام شده است. گردآوري داده ها به صورت كتابخانه اي بوده و در تحليل داده ها از مدل تاكسونومي عددي استفاده شده است. در طراحي نقشه هاي موضوعي نيز از نرم افزار GIS بهره گرفته است. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه: ارزيابي فرآيند توسعه در استان هاي مختلف ايران به صورت تطبيقي بيانگر عدم توازن توسعه يافتگي در آنها بوده و شكاف توسعه در برنامه چهارم توسعه در مقايسه با برنامه سوم نه تنها ترميم نشده؛ بلكه روند افزايشي نيز داشته است.

Five-Year Programs have been performed for 20 years, from1368 to 1380, in Iran. Even though there have been numerous forward steps with regard to development, there is no developmental balance between various geographical parts of the country particularly central parts and peripheral parts. The main question in the core issue of this paper is that; does the performance of fourth program increased or decreased the existing gap between peripheral and central regions? This question has been considered through 24 criteria and standards of economic- infra structural and socio-cultural. This descriptive-analytical study by using developmental criteria has been developed in order to compare the development level of the provinces. All data extracted from books, documents, papers, and laws of the country and then data analysis have done on the base of numerical taxonomy via Excel software. Process of development in different provinces of Iran has been determined by diagrams in order to show concrete analogy. Furthermore, for designing thematic map of country in every period and in 5 levels, GIS software has been used and finally situation of all provinces have been analyzed. Results of this study demonstrate that: 1-Development process has existed in all provinces of Iran during fourth program. 2-Assessment of development process in the form of comparative comparison in various parts of Iran proves unbalance development. 3- Developmental gaps in fourth program in comparison with third program not only have not been remedied but also have increased.