مكانيابي فضاهاي چند منظوره با هدف مديريت بحران بعد از زلزله مورد شناسي: بافت فرسوده شهر شوشتر

Locating Multi-purpose Spaces with the Aim of Crisis Management After Earthquake Case Study: Worn Texture of Shooshtar City

حوادث طبيعي و از جمله‌ي آن‌ها زلزله، هميشه به عنوان يكي از مخرب‌ترين عوامل آسيب‌رسان در سكونتگاه‌هاي انساني از ديرباز مطرح بوده‌است. اين مساله در شهرها به عنوان عالي ترين مراكز تجمع انساني، به علت تراكم جمعيتي و با توجه به آسيب پذيري بافت‌هاي قديمي و فرسوده در آن‌ها، بحث برنامه‌ريزي و مديريت بحران را به عنوان ضرورتي غير قابل اجتناب مطرح مي‌سازد. در پژوهش حاضر كه از لحاظ روش‌شناسي به صورت «توصيفي- تحليلي» گردآوري شده‌است، هدف پژوهش شناسايي و مكانيابي فضاهاي چند منظوره، با هدف مديريت بحران بعد از زلزله در بافت قديمي شهر شوشتر مي‌باشد. جهت مكانيابي فضاهاي چند منظوره، با استفاده از نظرات كارشناسان 8 نوع از فضاهاي شهري شامل فضاي سبز، فضاهاي ارتباطي، فضاهاي پايانه‌هاي مسافربري، فضاهاي اداري، فضاهاي ورزشي، فضاهاي آموزشي، فضاهاي درماني و امداد و نجات و فضاهاي باز خالي انتخاب شده‌اند. جهت ارزش‌گذاري فضاهاي منتخب براي اولويت‌بندي مكان مناسب براي مديريت بحران در بعد از زلزله در بافت فرسوده شهر شوشتر، از نظرات 15 نفر از كارشناسان استفاده شده‌است. براي تحليل وزنهاي بدست آمده از نظرات كارشناسان از مدل تحليل سلسله مراتبي دلفي فازي (FDAHP) استفاده شده‌است. نتايج حاصل از اين مرحله، هم به صورت وزن‌بندي فازي در قالب حداقل، ميانگين و حداكثر وزن فازي و هم به صورت وزن غيرفازي شده نهايي بدست آمده و نهايتاً با تلفيق اين نتايج در محيط نرم افزار Arc GIS، به نقشه‌هاي فازي و غير فازي نهايي مكانيابي فضاهاي چندمنظوره جهت مديريت بحران در بافت فرسوده شهر شوشتر انجام گرفته‌است. نتايج بدست آمده نشان مي دهد كه فضاهاي باز و خالي با كسب 769/0، حداكثر وزن فازي و 356/0 وزن غير فازي نهايي؛ از ديدگاه كارشناسان در اولويت اول مكاني براي مديريت بحران به آسيب ديدگان زلزله در بافت فرسوده شوشتر مي‌باشد و ثانياً قسمت‌هاي جنوب و جنوب غربي بافت فرسوده با توجه به نتايج پژوهش بهترين مكان‌ها جهت مديريت بحران در بعد از زلزله از لحاظ اسكان آسيب ديدگان مي‌باشند.

Natural disasters including devastating earthquakes have always been considered as the most destructive factors of human settlements. This issue in the cities, as the most supreme centers of human gatherings, due to population density and vulnerability of old and worn textures in the cities, makes inevitable the necessity of discussion about planning and crisis management. In the current study, the information were collected from methodological point of view as descriptive- analytical method, the aim of the research is identifying and locating multipurpose spaces aiming at crisis management after earth quake in old and worn textures of Shooshtar city. For locating multi-purpose spaces, by using experts’ opinions, 8 types of urban spaces including green spaces, connecting spaces, passenger terminals, office spaces, sport spaces, educational facilities spaces, medical and rescue areas and open empty spaces have been selected. For valuating nominated spaces for prioritizing the proper space for crisis management after earthquake in old and worn texture of Shooshtar, the opinions of 15 experts have been used. For analyzing the weights obtained from expert opinions, Fuzzy Delphi Analytic Hierarchy Model (FDAHP) has been used. The results from this phase were obtained both as fuzzy Weighting in the form of minimum, average and maximum fuzzy weight and also as the final non-fuzzy weight and Finally through combining these results in Arc GIS software; has led to fuzzy and non-fuzzy maps of final locating the multipurpose spaces for Disaster Management in worn texture of Shooshtar. The results show that the open and empty spaces with obtaining maximum fuzzy weight of 0.769 and final non Fuzzy weight of 0.356 , is the first priority from the view point of professionals for locating the crisis management for damaged people of earth quake in the worn textures of Shooshtar city.