بررسي پتانسيل تجاري ميان ايران و كشورهاي عضوسازمان همكاري شانگهاي با استفاده از مدل جاذبه

Survey of Trade Potentials between Iran and the Member Countries of Shanghai Cooperation Organization (SCO): The gravity model approach

ايجاد يكپارچگي اقتصادي به مانند سازمان همكاري شانگهاي، مي تواند در مقياس كوچك تر از جهاني شدن، كشورهاي عضو را جهت مواجه با اين پديده آماده سازد. كشورهاي عضو سازمان همكاري شانگهاي با حضور در اين سازمان، يكپارچگي اقتصادي را حاصل نموده اند كه مي تواند در عرصه اقتصاد جهاني تاثيرگذار بوده و معادلات و پارامترهاي اقتصادي ملي و بين المللي آن ها را تحت تاثير قرار دهد. از طرف ديگر، يكي از روش هاي توسعه تجارت خارجي هر كشور، شناخت دقيق پتانسيل هاي اقتصادي- تجاري شركاي تجاري عمده و راه هاي رساندن حجم و تركيب تجارت خارجي اعم از صادرات و واردات به سطح مطلوب آن است. بر اين اساس، در اين مطالعه در برآورد پتانسيل تجاري غيرنفتي بين ايران و كشورهاي عضو سازمان شانگهاي طي سال هاي 2007-2003 از مدل جاذبه استفاده شده و روش پانل ديتا نيز به عنوان مناسب ترين روش برآورد، انتخاب گرديد. نتايج به دست آمده تاكيد دارند كه توليد ناخالص داخلي كشور ايران و كشورهاي عضو شانگهاي منجر به افزايش حجم جريان تجارت غيرنفتي بين ايران و شركاي تجاري عضو اين سازمان مي شود. در بررسي تاثير سازمان همكاري شانگهاي به عنوان يك بلوك تجاري، يافته هاي تحقيق نشان مي دهد كه علامت ضريب پتانسيل تجاري مثبت بوده و مي تواند جريان تجارت غيرنفتي دو جانبه بين ايران و كشورهاي عضو شانگهاي را به ميزان 17 درصد افزايش دهد. هم چنين نتايج برآورد پتانسيل تجاري به روش جاذبه نيز نشان داد كه طي سال هاي مورد بررسي، كشور ايران در تجارت غيرنفتي خود با برخي كشورهاي عضو سازمان شانگهاي- به خصوص سه كشور مهم چين و روسيه و هند- از پتانسيل تجاري غيرنفتي خود به طور كامل استفاده نكرده و هنوز ظرفيت بلااستفاده وجود دارد.

Economic integration such as SOC can prepare member states for confronting globalization in a smaller scale. On the other hand, the exact understanding of trade potentials of trade partners is one of the ways of boosting exports and imports to their optimum levels. In this study the trade potentials of SCO member countries and Iran are estimated using gravity model and panel data. The results show that in addition to GDP of the member states, the coefficent of trade potential is positive and significant. Also, Iran has not fully used its trade potentials with China, India and Russia.